Integrale en wijkgerichte aanpak van ondermijnende criminaliteit

Verschillende buurten en wijken in Nederland staan op het kantelpunt om af te glijden waarbij het welzijn van de bewoners, de leefbaarheid van de omgeving en/of de veiligheid in het gedrang kunnen komen. In deze kwetsbare buurten misbruiken enkele bewoners hun woonomgeving voor hun eigen (financiële) gewin (bijvoorbeeld wanneer een hennepplantage wordt geplaatst bij buurtbewoners met schulden). Het keren van deze ontwikkeling vraagt om een integrale en wijkgerichte aanpak waarbij op buurtniveau onder regie van de gemeente wordt samengewerkt met onder meer de politie en woningcorporaties om de weerbaarheid van de buurt en bewoners te bevorderen en tegelijkertijd de voedingsbodem voor ondermijning te reduceren.

Frank van Summeren, adviseur veiligheid bij RONT Management Consultants en hoofddocent op de opleiding Integraal toezichthouder handhaving en docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning.

De meervoudige en complexe problematiek in buurten vraagt om een multidisciplinaire samenwerking in een gezamenlijke werkomgeving waarbij betrokken partners gemeenschappelijk tot een doeltreffende aanpak komen. Voor een succesvolle uitvoering van de aanpak is regievoering cruciaal. De regisseur ziet er op toe dat de betrokken partners relevante informatie rechtmatig en doelmatig met elkaar delen, op basis daarvan een plan van aanpak opstellen, bewaakt de uitvoering en voortgang daarvan en grijpt in wanneer de situatie daarom vraagt. Om regie te voeren is een goede informatiepositie vereist zodat interventies gericht en in samenhang kunnen worden ingezet om de meervoudige complexe problematiek effectief aan te pakken. Veel problemen van huishoudens blijven verscholen achter de voordeur. Het is voor de betrokken organisaties afzonderlijk van elkaar vaak niet duidelijk wat er exact speelt in een buurt of in een huishouden. Dit maakt het niet mogelijk adequaat op problemen van huishoudens in te spelen. De regisseur kan zijn of haar informatiepositie versterken door het registreren, delen, bundelen en analyseren van de informatie die in de gemeentelijke organisatie en bij zijn of haar partners in de buurt of wijk aanwezig is. Door de informatie van de afzonderlijke organisaties bij elkaar te brengen, ontstaat vaak wel een completer beeld van de situatie.

Overzicht, inzicht en regie op resultaat

C3Group heeft in samenwerking met RONT Management Consultants een applicatie ontwikkeld waarmee integraal en domein overstijgend casus- en procesregie kan worden gevoerd bij meervoudige en complexe problematiek met overzicht, inzicht en regie op resultaat op alle signalen, analyses en samenwerking die onderdeel zijn van de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Voorbeelden van toepassingsgebieden zijn een persoonsgerichte, groepsgerichte en gebiedsgerichte aanpak. De applicatie levert niet alleen meer efficiëntie op in het werkproces, maar leidt ook tot aanzienlijk betere resultaten (blijkt uit een inventarisatie onder gemeenten die reeds enkele jaren gebruik maken van de applicatie).

Integraal als toverwoord

Iedereen wil integraal werken maar tegelijkertijd is het voor betrokkenen onduidelijk hoe je integraal werkt. Organisaties werken nog steeds te veel vanuit eigen doelen en belangen. Bij de aanpak van complexe en meervoudige problematiek van huishoudens in kwetsbare buurten en wijken zijn veel organisaties betrokken. De organisaties stemmen hun interventies regelmatig nog onvoldoende op elkaar af. Tegelijkertijd is er onvoldoende zicht op de meerwaarde van betrokken organisaties voor de totale aanpak en ontbreekt het aan een constructieve werkwijze voor het overbruggen van belangenverschillen.  Ook wordt vaak niet de inhoud, maar de structuur van het netwerk van organisaties centraal gesteld.  Ter ver doorslaan in integraal werken leidt tot verdichting en een toename van overleggen. Dit gaat ten koste van een slagvaardige uitvoering. Maar wat maakt nu de kans op succes bij een integrale aanpak groter en wanneer moeten we op onze hoede zijn voor een mislukking?

Vertrek vanuit de bestaande situatie

Creëer inzicht in de bestaande situatie door de overleggen en deelnemende organisaties rondom huishoudens en buurten in beeld te brengen. Sluit vervolgens aan op de goed functionerende overleggen. Denk groot, maar begin klein. Door op kleine schaal de aanpak succesvol te maken, kan het succes zich verspreiden.

Maak (per casus) duidelijk wat de opgave is en daaraan gerelateerd het doel van de samenwerking

Voor een effectieve aanpak is zicht nodig op de problematische situatie waarin het huishouden zich bevindt. Belangrijke vragen zijn: wat zijn de problemen? Hoe kunnen de problemen worden opgelost en welke organisaties zijn daarbij nodig? Wat is de rol van het huishouden? Wat is de toegevoegde waarde van de samenwerking met andere partijen?

Organiseer inzicht in elkaars expertise

Weet van elkaar welke expertise er in huis is en welke belangen je dient. Plaats het belang en de expertise in het licht van de geconstateerde problematiek en zoek naar een gemeenschappelijk belang. Valkuil bij een samenwerking is dat de route naar de juiste aanpak bureaucratiseert, omdat er steeds meer organisaties bij betrokken raken en met elkaar in overleg (moeten) treden. Om dit te voorkomen is het van belang tot een duidelijke afbakening van taken te komen. Efficiënt samenwerken betekent soms dus ook afspreken dat je niet samenwerkt (op bepaalde onderdelen van de aanpak).

Stel met elkaar een passende werkvorm vast

Om te komen tot een goede coördinatie moet voor een huishouden één plan worden opgesteld. Om dit te bereiken is een slimme en eenduidige samenwerkingsstructuur nodig, zodat wordt voorkomen dat meerdere leden van het huishouden in allerlei verschillende overleggen en netwerken worden besproken zonder dat de betrokken organisaties hier weet van hebben. Bij deze samenwerkingsstructuur hoort ook een gezamenlijk, efficiënt informatie- en registratiesysteem. Signalen van alle betrokken organisaties, komen op één plek bij elkaar zodat alle relevante informatie voorhanden is.

Casus- en procesregie

Om de applicatie van C3 Group succesvol toe te passen moeten de regisseurs goed zijn toegerust en beschikken over zowel systeem als soft skills. RONT Management Consultants verzorgt al ruim 10 jaar een training op casus- en procesregie die nu in samenwerking met de C3Group wordt gegeven. Het gebruik van de applicatie vormt een onderdeel van de training, zodat de regisseurs naast de soft kills ook hun systeem skills ontwikkelen en de applicatie succesvol kunnen gebruiken in hun dagelijkse praktijk. De training bestaat uit een mix van theorie (kennis), voorbeelden uit de praktijk (casuïstiek uit de eigen organisatie en van elders uit het land), vaardigheden (trainen van competenties) en gereedschap (applicatie en methodieken) die gezamenlijk moeten leiden tot een aanpak die werkt en tot het gewenste resultaat leidt.

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoor je hoe je ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in jouw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.
• Op de cursus APV & Bijzondere Wetten leer je welk juridisch instrumentarium je tot jouw beschikking hebt om de leefbaarheid en veiligheid in wijken en buurten te waarborgen.
• Op de opleiding bibob coördinator leer je hoe je de wet Bibob toepast in jouw gemeente.
• Op de opleiding Integraal toezichthouder handhaving leer je hoe je het toezicht en de handhaving organiseert in jouw gemeente.
• Op de cursus Aanpak woonoverlast leer je hoe je verloedering en ernstige overlast in jouw wijk aanpakt.