Prinsjesdag: wat zijn de plannen op veiligheid van de regering?

Wat zijn de plannen van de regering op het terrein van veiligheid voor het komende jaar? Het Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid zette de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein van veiligheid voor u op een rij.

Terrorismeaanpak: alert en met oog voor maatwerk

Terroristische aanslagen in de landen om ons heen bevestigen nog eens pijnlijk dat de terroristische dreiging in (West-)Europa onverminderd hoog is. Alert en scherp blijven is ook in Nederland geboden. Extra middelen stellen het ministerie van Veiligheid en Justitie nu in staat om te investeren in de landelijke beschikbaarheid en acute inzetbaarheid van de Dienst Speciale Interventies (DSI). Deze extra middelen stellen de dienst in staat zijn capaciteit niet alleen uit te breiden, maar – indien nodig – ook te verplaatsen naar andere locaties, om in geval van dreiging de opkomsttijd te verkorten. Een deel van het geld is dan ook bestemd voor huisvesting en extra voertuigen, bewapening en operationele middelen.

Omdat terrorisme een veelomvattend, complex fenomeen is, vaak met een internationale component, zijn goede samenwerking en tijdige, adequate uitwisseling van informatie van cruciaal belang. Het ministerie van Veiligheid en Justitie zet in 2018 dan ook in op (verdere) versterking van de samenwerking en informatie-uitwisseling. Enerzijds die tussen de verschillende partners in het landelijke contraterrorismenetwerk en anderzijds die in internationaal verband.

Meer weten?

• Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u samen met uw zorg- en veiligheidspartners komt tot een pakket van maatregelen om radicalisering waar mogelijk te voorkomen en terrorisme waar nodig te bestrijden.
• Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leert u hoe u informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met uw veiligheidspartners.

Flinke extra impuls voor digitale veiligheid

Om de urgente dreigingen in het digitale domein tegen te gaan en de online weerbaarheid te vergroten, investeert het kabinet de komende jaren flink in de digitale veiligheid. De komende jaren komen er extra financiële middelen beschikbaar, om de digitale veiligheidsketen (AIVD, MIVD, Politie en OM) te versterken en het delen van informatie (o.a. met Economische Zaken en het Nationaal Cyber Security Centrum) te bevorderen. Aanleiding voor deze urgente impuls is de snel afgenomen veiligheidssituatie in het digitale domein. Ondanks alle inspanningen van de laatste jaren zijn het Nederlandse veiligheidsapparaat en het economische verdienvermogen van ons land in toenemende mate onder druk komen staan.

Met de extra middelen kunnen het ministerie van Veiligheid en Justitie en partners beter inzicht krijgen in de werkwijzen van kwaadwillende partijen. Op basis hiervan kan een handelingsperspectief worden geformuleerd, dat vervolgens beschikbaar komt voor vitale sectoren, het MKB en topsectoren, zodat zij hun eigen weerbaarheid tegen cyberdreigingen kunnen versterken.

In 2018 vindt ook de implementatie plaats van de EU-richtlijn Netwerk- en Informatie Beveiliging. Deze richtlijn verplicht EU-lidstaten hun paraatheid in het digitale domein te verbeteren en beter met elkaar samen te werken. Zo moeten organisaties die deel uitmaken van de vitale infrastructuur (zoals energie, drinkwater, ICT, transport, financiën en de overheid) afdoende beveiligingsmaatregelen treffen en ernstige digitale veiligheidsincidenten melden bij het Nationaal Cyber Security Center.

Terwijl de “klassieke” criminaliteit al jaren achtereen afneemt, krijgen bedrijven, burgers en overheidsinstellingen steeds vaker maken met delicten in het digitale domein. Om de cybercriminaliteit beter te kunnen aanpakken, is de politie bezig in elke regionale eenheid een “cyberteam” in te richten, dat zich vooral bezighoudt met reguliere en veel voorkomende cybercriminaliteit.

De Wet Computercriminaliteit III, die momenteel in behandeling is bij de Eerste Kamer, moet de opsporingsinstanties daarbij ruimere mogelijkheden bieden. Zo krijgen politie en justitie de bevoegdheid “heimelijk en op afstand” (online) onderzoek te doen in computers, mobiele telefoons of servers. Ook mogen ze – indien nodig – gegevens kopiëren of ontoegankelijk maken en communicatie aftappen of observeren.

Meer weten?

• Op het Cyber Security Event hoort u hoe u uw organisatie beschermt tegen cybercrime en datalekken.

Toekomstagenda leidend bij integrale aanpak ondermijnende criminaliteit

De integrale aanpak van de ondermijnende criminaliteit (zoals de productie van en handel in drugs, mensenhandel en –smokkel, fraude wapenhandel, kinderporno en witwassen) krijgt de komende jaren een forse impuls, aan de hand van de Toekomstagenda Ondermijning. Om deze agenda te kunnen uitvoeren, wordt met ingang van 2018 jaarlijks extra budget vrijgemaakt. Het bijzondere aan de Toekomstagenda is dat de betrokken ketenpartners – openbaar ministerie, politie, Belastingdienst, regioburgemeesters en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie  – deze hebben opgesteld op basis van de inzichten en wensen van professionals uit de  praktijk.

Bij deze aanpak zullen keuzes over prioritering van onderwerpen en inzet van mensen en middelen meer en meer worden gemaakt op basis van de regionale integrale ondermijningsbeelden die de RIEC’s gaan opstellen. Deze beelden moeten goed inzicht bieden in de lokale/regionale ondermijningsproblematiek en mogelijke dreigingen die daaruit voortkomen. Te denken valt aan de aanwezigheid van criminele groeperingen, zoals criminele motorbendes, “vrijplaatsen” (zoals verloederde recreatieparken of woonwagenlocaties), of plaatsen waar ondermijnende criminele activiteiten zich concentreren, zoals kwetsbare wijken, havens of industrieterreinen. In overleg met alle betrokken regionale partners worden vervolgens de prioriteiten bepaald, de meest effectieve aanpak en de inzet die elke partner daarbij moet leveren. Op landelijk niveau worden die dreigingen aangepakt die de regionale aanpak overstijgen of zich aan het zicht van de regionale partijen onttrekken.

Om ondermijnende criminaliteit, zoals fraude en georganiseerde misdaad, effectiever te kunnen aanpakken, werkt het kabinet aan wetgeving om de samenwerking tussen de overheidspartijen te verbeteren, zoals aan de Wet gegevensuitwisseling in samenwerkingsverbanden. Deze wet moet knelpunten wegnemen die een effectieve informatie-uitwisseling tussen overheid en private partijen met een publiekrechtelijke taak in de weg staan. Een en ander moet leiden tot een vlottere en betere uitwisseling van data, om ondermijnende criminaliteit op het spoor te komen en effectiever te interveniëren – dit alles binnen de grenzen van het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leert u hoe u misstanden in uw gemeente voorkomt dan wel bestrijdt.
• Op de cursus Aanpak financieel-economische criminaliteit leert u hoe u financiële fraude waar mogelijk voorkomt en waar nodig bestrijdt.

Succesvolle aanpak High Impact Crimes voortgezet

De succesvolle aanpak van de High Impact Crimes (overvallen, straatroof, woninginbraken en geweldsdelicten) wordt ook in 2018 voortgezet. De integrale HIC-aanpak blijkt al jaren een garantie voor succes. Of het nu gaat om overvallen, om straatroof, woninginbraken of – sinds vorig jaar – geweld: het veiligheidsprobleem wordt in nauwe samenwerking met alle betrokken partners – publiek én privaat – over de volle breedte aangepakt. De maatregelen en acties bestrijken het hele scala van preventief tot repressief, sluiten goed op elkaar aan en zijn specifiek gericht op de (potentiële) daders van delicten die een grote impact hebben op het slachtoffer.

Sinds de HIC-aanpak wordt toegepast, zijn delicten als overvallen, straatroven en woninginbraken sterk in aantal afgenomen. Zo vonden er in 2016 31 procent minder overvallen, 40 procent minder straatroven en 36 procent minder woninginbraken plaats dan in het peiljaar 2013. Aan die afname lijkt voorlopig nog geen einde te komen. Ook in 2017 (eerste zeven maanden) vinden er opnieuw minder overvallen (-2%), straatroven (-11%) en woninginbraken (-8%) plaats dan het afgelopen jaar. Ook bij geweldsdelicten, die pas sinds een jaar onder de HIC-aanpak vallen, is een daling ingezet. En wel met 5% ten opzichte van 2016.

Het ministerie van Veiligheid en Justitie en partners zetten de succesvolle HIC-aanpak in 2018 dan ook met kracht voort. De nadruk zal hierbij liggen op verhoging van het ophelderingspercentage, het afpakken van crimineel vermogen en een zorgvuldige bejegening van het slachtoffer. Meer aandacht voor techno-preventie moet diefstal van (o.a.) mobieltjes, tablets en laptops voorkomen; ook initiatieven met buurtpreventie worden actief gestimuleerd. Heldere afspraken op lokaal niveau moeten leiden tot de beste, meest geschikte aanpak “op maat”.

Meer weten?

• Op het congres Veiligheid in de wijk hoort u hoe u de veiligheid en leefbaarheid in uw wijk bevordert.
• Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale aanpak van risicojongeren.
• Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.
• Op de opleiding Overlastcoördinator leert u hoe u verloedering en ernstige overlast in uw wijk aanpakt.

Samenwerking bij rampen en crises versterkt

Voor een effectieve rampenbestrijding en crisisbeheersing is goede samenwerking tussen Rijk, veiligheidsregio’s en private partijen cruciaal. De afgelopen jaren hebben de veiligheidsregio’s al flink geïnvesteerd in interregionale samenwerking op een aantal thema’s. In 2018 volgen afspraken over nieuwe thema’s waarop de samenwerking moet worden versterkt.

Water en Evacuatie, Stralingsincidenten en Continuïteit van de samenleving. Op deze drie thema’s hebben het Rijk, de veiligheidsregio’s en vitale partners de afgelopen jaren al hard gewerkt aan een gezamenlijke aanpak, waarbij de acties goed op elkaar zijn afgestemd. De komende jaren willen het ministerie van Veiligheid en Justitie en partners deze effectieve samenwerking niet alleen continueren, maar ook uitbreiden naar andere thema’s. Afspraken hierover worden in 2018 gemaakt.

Zowel nationaal als op internationaal niveau werken het ministerie van Veiligheid en Justitie en partners daarnaast aan een gezamenlijk beeld én een voorstel voor een gezamenlijke aanpak van hybride dreigingen. Hierbij gaat het om een combinatie van acties, middelen of fenomenen die implicaties hebben voor de veiligheid, zoals terrorisme, cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en het manipuleren van de media.

Meer weten?

• Op de cursus Crisismanagement in de praktijk leert u hoe u zich voorbereidt op een mogelijke crisis of ramp die zich in uw gemeente kan voordoen.
• Op de cursus Openbare Orde, Rampen en Noodbevoegdheden leert u wat de bevoegdheden en taken zijn van de burgemeester bij de openbare orde handhaving.
• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.