Seks tegen de wil en seksuele intimidatie worden strafbaar

Seksueel overschrijdend gedrag is niet te tolereren. Om slachtoffers van onvrijwillige seks en seksuele intimidatie beter te beschermen, is minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) van plan om de wet uit te breiden. Vrouwen en mannen hebben nog dagelijks te maken met seksueel overschrijdend gedrag, waarvan de gevolgen vaak indringend zijn. Door nieuwe strafbaarstellingen voor ‘seks tegen de wil’ en ‘seksuele intimidatie’ in de wet op te nemen – naast de huidige bepalingen voor verkrachting en aanranding – kunnen slachtoffers straks makkelijker aangifte doen dan nu en wordt hun veiligheid vergroot.

Hoe wijdverbreid seksueel grensoverschrijdend gedrag voorkomt en hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn, heeft ook de #Metoo-beweging laten zien. Gedrag dat in de samenleving sterker wordt afgekeurd dan voorheen en als schadelijk en strafwaardig wordt ervaren, maar waarvoor de strafrechtelijke bescherming op onderdelen tekortschiet.

Seks tegen de wil

Nu ligt de lat soms te hoog voor het bewijs van dwang bij aanranding en verkrachting en kunnen aangiftes niet altijd worden opgepakt, terwijl dat wel gewenst zou zijn.  Dat is bijvoorbeeld het geval als het slachtoffer uit angst ‘verstijft’ of ‘bevriest’ en zich daardoor niet kan uiten of verzetten, en er bovendien geen sprake is van geweld. Grapperhaus biedt een oplossing door nieuwe seksuele misdrijven in de wet op te nemen waarin niet dwang maar seks tegen de wil het criterium is.

De norm

Seks is vrijwillig, dat is de norm. Straks ben je strafbaar als je weet of op grond van de feiten en omstandigheden behoort te weten dat de seksuele handelingen tegen de wil van de ander zijn. ‘Je bent verantwoordelijk voor je eigen handelen en je moet je bewust zijn van het gedrag van de ander’ aldus Grapperhaus. Als iemand duidelijk ‘nee’ zegt of sterke afhoudende gebaren maakt, weet je dat het tegen de wil is.

Signaal

Een ‘nee’ is een ‘nee’. Geen ‘nee’, betekent nog geen ‘ja’. Als de ander zich niet helder uitspreekt, moet je straks eerst onderzoeken of diegene wel seksueel contact wil. Dat is het geval als iemand uit angst ‘verstijft’. Of op enig moment stopt met meedoen. Een weifelende of wisselende houding is een signaal.

Onderzoeksplicht

Voor twijfelgevallen geldt straks een onderzoeksplicht. Door bijvoorbeeld de ander op dat moment te vragen of die het contact wel prettig vindt en wil doorgaan, wordt duidelijk of iemand instemt. Als je je daar niets van aantrekt dan kan sprake zijn van strafbaar gedrag. Immers, je behoorde te weten dat het tegen de wil van de ander was.

Nieuwe strafbepalingen

Zowel lichtere als ernstige categorieën van seksuele handelingen vallen onder de nieuwe strafbepalingen, bijvoorbeeld ongewilde aanraking van geslachtsdelen dan wel het binnendringen van het lichaam.

Seksuele intimidatie

Ook wordt seksuele intimidatie strafbaar. Daarmee wil Grapperhaus een duidelijk signaal afgeven dat seksuele intimidatie van anderen in het openbaar niet acceptabel is. De afgelopen tijd is gebleken dat vooral vrouwen, maar ook mannen, zich onveilig kunnen voelen en soms niet ongehinderd zichzelf kunnen zijn als gevolg van seksueel intimiderend gedrag.

Vernederen of kwetsen

Zo komt het voor dat vrouwen zich anders gaan kleden of bepaalde straten ontwijken. Het is niet normaal om vrouwen of mannen op straat te betasten om ze te vernederen of te kwetsen, bijvoorbeeld door in billen of borsten te knijpen of geslachtsdelen over de kleding heen aan te raken. Hetzelfde geldt voor het maken van publieke opmerkingen of gebaren die seksueel van aard zijn.

Gevoel van veiligheid of waardigheid

Online komt het ook regelmatig voor dat op publieke plaatsen, zoals social media of chatsites, seksueel getinte opmerkingen worden gemaakt. Die hebben vaak een grote impact op het gevoel van veiligheid of waardigheid van mensen. Ook dit wil Grapperhaus aanpakken. Want een van onwenselijke effecten is dat mensen zich dan vaak anders gaan gedragen. Bijvoorbeeld door bepaalde foto’s niet meer te delen via sociale media of hieraan helemaal niet meer actief deel te nemen. Ook kan het leiden tot psychische klachten.

Verdrag

De nieuwe voorstellen zijn in lijn met het Verdrag van Istanbul dat in 2016 voor Nederland in werking trad en dat bepaalt dat seksuele handelingen zonder wederzijds goedvinden een sanctie vereisen, net als elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of fysiek seksueel getint gedrag. Grapperhaus schrijft verder dat hij de komende maanden een impactanalyse maakt met het oog op de uitvoering en financiële onderbouwing van de nieuwe wetgeving. Zodra de uitkomsten hiervan beschikbaar zijn, gaat eind 2019 naar verwachting een wetsvoorstel in consultatie.

Meer weten?

• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.
• Op de cursus APV & Bijzondere Wetten leert u welk juridisch instrumentarium u tot uw beschikking heeft om de leefbaarheid en veiligheid in wijken en buurten te waarborgen.