Een slimme stad is niet vanzelfsprekend een veilige stad

Over heel de wereld nemen steden snel in omvang toe. De verwachting is dat in 2030 zestig procent van de wereldbevolking in stedelijke regio’s woont. De versnelde groei van de stedelijke populatie vraagt niet alleen om een betere infrastructuur en meer voedsel en energie, maar betekent ook meer behoefte aan veiligheid. Voor de veilige stad van de toekomst is het van groot belang dat alle betrokken organisaties nog meer samenwerken om de complexe problematiek het hoofd te bieden.

Gertjan Baars, PwC-expert op het gebied van smart & safe cities

Dat een ogenschijnlijk klein probleem soms grote gevolgen voor een stedelijk gebied kan hebben, bleek in januari tijdens de grote stroomstoring in Amsterdam. Bijna 400.000 adressen zaten urenlang zonder elektriciteit. Een groot deel van Amsterdam was in het donker gehuld, de stadsverwarming deed het niet overal even goed, in het Medisch Centrum Slotervaart moesten operaties worden uitgesteld en treinen reden niet of niet op tijd. Verder werd de mobiele communicatie bemoeilijkt en werd de dood van twee mensen in verband gebracht met de storing.

Meer uitdagingen

Door de toenemende verstedelijking en migratie zullen bij incidenten de gevolgen alleen maar groter worden. Meer mensen op een plek betekent meer uitdagingen als het gaat om de ruimtelijke ordening, het milieu, de mobiliteit, crowdmanagement en het sociale en demografische evenwicht. Om binnen deze veranderende omgeving voldoende veiligheid te creëren, zullen de verantwoordelijke organisaties niet alleen moeten zorgdragen voor de inwoners en de manier waarop ze leven, werken en ontspannen in de stad. Ze moeten ook voortdurend de onderliggende risico’s en bedreigingen inschatten en volgen, en daar waar nodig interventies plegen.

Een structurele dialoog

Als PwC onderscheiden we vier dimensies om een veilige stad te definiëren: fysieke veiligheid, digitale veiligheid, sociale veiligheid en politieke veiligheid. Deze dimensies staan niet los van elkaar en vragen dan ook om een intensieve samenwerking tussen publiek en privaat betrokken partijen als politie, ziekenhuizen, woningcorporaties, maatschappelijke organisaties, vervoersbedrijven, onderwijsinstellingen, verzorgingstehuizen, het bedrijfsleven en kennisinstituten. Om tot een structurele dialoog tussen alle stakeholders te komen, is het slim een goed raamwerk te hanteren. Dat raamwerk kent de volgende fasering:

• Identificatie: wat zijn de kwetsbaarheden, uitdagingen en bedreigingen? Welke objecten en bevolkingsgroepen/personen willen we beschermen?
• Preventie: welke maatregelen nemen we om de kans op bedreigingen en onveilige situaties zo veel mogelijk te verkleinen en hoe bereiden we ons voor op dergelijke situaties? Welke regelgeving hoort daarbij?
• Repressie: welke maatregelen nemen we om onveiligheid tegen te gaan? Op welke manier houden we in de gaten of iets verkeerd gaat en detecteren we misstanden. Hoe ver reiken de bevoegdheden van de opsporings- en handhavingsdiensten?
• Nazorg: welke maatregelen nemen we na een veiligheidsincident of een crisis? Op welke manier evalueren we en hoe vullen we de nazorg aan betrokkenen in?

Alle fasen moeten integraal worden benaderd en naadloos met elkaar zijn verbonden. Zij omvatten elk een strategische lijn, een structuur in opzet, processen.

Digitale risico’s

Bedreigingen voor een veilige stad omvatten niet alleen criminaliteit in fysieke zin, zoals overvallen en inbraken, maar ook risico’s op het digitale vlak. Hoe voorkom je bijvoorbeeld een digitale kloof in de samenleving bij het in gebruik nemen van nieuwe technologieën? Hoe zorg je voor een goede digitale communicatie zonder dat de privacy van mensen in gevaar komt en hoe bescherm je computersystemen binnen de vitale infrastructuur tegen hackers?

Veiliger en slimmer

Door de huidige technologische ontwikkelingen komen er steeds meer mogelijkheden om steden veiliger en slimmer te maken. Het gebruik van digitale lantaarnpalen uitgerust met sensoren en camera’s kan bijvoorbeeld veel bruikbare data opleveren. Met deze palen zijn we ook in staat burgers in elk gewenst gebied rechtstreeks of op hun mobieltje of andere digitale apparaten te informeren over een ramp of incident. En ze geven ook nog gewoon licht dat ‘meeloopt’ met de voorbijganger en van kleur verandert onder invloed van de weers- of sociale omstandigheden.

Gebruik van data

Maar deze nieuwe technologieën maken het ook mogelijk gegevens van burgers te verzamelen die iets zeggen over hun ‘gedrag’ dat wellicht een bedreiging voor de samenleving kan vormen. Het gebruik van die gegevens klinkt logisch, maar is het niet. Veiligheid betekent namelijk ook dat mensen zich vrij voelen. Dus bij de inrichting van een veilige stad speelt het privacyvraagstuk ook een belangrijke rol. De doeleinden waarvoor gegevens worden verzameld (doelbinding), de proportionaliteit en de herleidbaarheid naar personen zijn hierbij kernbegrippen die goed moeten worden bewaakt.

Meer weten?

Op het Smart City Event hoort u hoe u stedelijke (veiligheids)vraagstukken in uw stad (nu en in de toekomst) op een innovatieve manier aanpakt.

Op de cursus Veiligheid met technologie in de openbare ruimte leert u hoe u met technologische toepassingen een veilige omgeving creëert.

Op de opleiding Gebiedsregisseur leert u hoe u de veiligheid en de leefbaarheid in een gebied verbetert door de bedrijvigheid en het ondernemersklimaat te bevorderen.