Succes voor wet Bibob

Door: Mark Albers

Terwijl de herziening van de wet Bibob eraan komt, zien we dat het openbaar bestuur steeds vaker gebruik maakt van de mogelijkheden de bestaande wet. Integriteitsbevordering blijkt een belangrijke instrument in de aanpak van ondermijning. Want met de wet Bibob kunnen we immers voorkomen dat criminelen misbruik maken van de structuren van de bovenwereld.

Steeds meer gemeenten actief

Steeds meer gemeenten passen de wet Bibob actief toe. Dat zien we aan het actualiseren van hun beleid. Daarbij wordt steeds vaker de toetsing van vastgoed en subsidieverlening opgenomen. En ook steeds meer vergunningstrajecten worden getoetst. Het Landelijk Bureau Bibob signaleert een toename van de complexiteit van de dossiers waarin hun expertise wordt ingeroepen. Dat betekent, dat gemeenten zelf meer toetsen en de eenvoudiger aanvragen afhandelen.

Samenwerking

Omdat gemeenten zelf niet altijd alle expertise in huis hebben, kunnen ze terugvallen op de Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s). Zij ondersteunen het openbaar bestuur bij de toepassing van de wet en het versterken van de bestuurlijke weerbaarheid. Omdat de RIEC’s ook actief zijn op de aanpak van ondermijning bouwen zij inzicht op in hoe de onderwereld de bovenwereld misbruikt. Daardoor kunnen ze hun expertise versterken en gemeenten beter ondersteunen.

Training en opleiding

Tegelijkertijd neemt de behoefte aan eigen kennis binnen gemeenten toe. De lange periode van klantgericht opereren en afschaffen van drempels op ondernemerschap lijkt achter ons te liggen. In steeds meer gemeenten wordt de exploitatievergunning weer ingevoerd. Daarmee ontstaat de mogelijkheid om die vergunningen te toetsen. Het draagvlak daarvoor bij ondernemers neemt ook toe. Zij zijn immers zelf ook slachtoffer als een crimineel geld witwast in hun branche. Want tegen de prijzen die dan gehanteerd worden, kunnen zij geen boterham meer verdienen.

Van faciliteren naar controleren

Door de decentralisatie van overheidstaken heeft de gemeente steeds meer grip op de lokale maatschappij. Daardoor ontstaat een spanningsveld tussen de uitvoerende taken en het toezicht daarop. Hoe bepaal je als gemeente dat een partij waarmee je zaken doet betrouwbaar is? Gelukkig kan bij inkoop en aanbesteding voor sectoren als ICT, Milieu en Bouw een Bibob-toets ingezet worden. De herziening van de wet zal die mogelijkheden nog verruimen. Dat legt gelijk een vraagstuk open over hoe je die toetsing organiseert. Wie doet wat?

Interne rolverdeling toetsing verschuift

Veel gemeenten starten met het opbouwen van kennis bij de afdeling Veiligheid. Een Bibob-coördinator zet het beleid op en doet de toetsingen. Steeds vaker zien we dat de eerste toetsing verschuift naar de verschillende afdelingen. Drank- en horecavergunningen worden immers vaak al getoetst door de afdeling vergunningen en handhaving. Langzaam aan zien we dat afdelingen vastgoed en/of grondzaken en subsidieverlening zelf bezig zijn om expertise op te doen. Dat is vaak het gevolg van een verbreding van het beleid. En dan blijkt dat je echt kennis van de branche en manier van werken nodig hebt om Bibob toe te passen in die domeinen.

Nieuwe wet gaat uit van meer eigen toetsing

De aanpassing van de wet Bibob gaat er vanuit, dat gemeenten zelf meer toetsing doen. Daartoe worden waarschijnlijk de bevoegdheden om informatie op te vragen verruimd. En dat betekent dat je meer en betere eigen expertise op moet bouwen. Als Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid merken we een forse toename van de vraag om opleidingen. Samen met het RIEC Midden Nederland is een in-company samenwerking opgezet om Bibob-toetsers op te leiden. Door concrete dossiers te gebruiken leren de deelnemers in de praktijk hoe ze hun werk moeten doen. En het RIEC en Landelijk Bureau Bibob voegen hun expertise toe. Daarmee versterken zij hun netwerk met de gemeenten. Een mooie en succesvolle samenwerking op de inzet van de wet Bibob.

Een weerbaar bestuur vraagt om een integere overheid

Om onze rechtvaardige maatschappij te behouden moeten we als overheid weerbaar zijn. Weerbaar tegen ondermijnende invloeden. Weerbaar tegen misbruik van de collectieve voorzieningen. En die weerbaarheid vraagt om een integere overheid. En de wet Bibob geeft daar nu en zeker na de wetswijziging de instrumenten voor.

Gebruikte links:

• Landelijk Bureau Bibob: https://www.justis.nl/Producten/Bibob/
• Wijziging wet Bibob: https://wetgevingskalender.overheid.nl/Regeling/WGK008380
• Artikel Els Prins: https://www.vno-ncw.nl/column/pak-crimineel-aan-niet-ondernemer
• RIEC: https://www.riec.nl/maatregelen-en-documenten/wet-bibob
• Exploitatievergunningen: https://hetccv.nl/onderwerpen/georganiseerde-criminaliteit-en-ondermijning/bestuurlijk-instrumentarium/verordeningen-en-vergunningen/exploitatievergunning/
• Bibob en vastgoed: https://www.justis.nl/producten/bibob/vastgoed/index.aspx
• Bibob en subsidies: https://www.justis.nl/binaries/handreiking-wet-bibob-en-subsidies-09122015_tcm34-85171.pdf
• Herziening wet Bibob op aanbesteding: https://www.gemeente.nu/economie/aanbestedingen/wet-bibob-aanbestedingen/