SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Op 8 oktober 2019 vond de vijfde editie van het congres Radicalisering & Terrorisme plaats op The Hague Security Delta Campus in Den Haag. RONT Management Consultants was ook aanwezig op het congres om opgedane kennis en ervaringen uit te wisselen met ervaringsdeskundigen en experts werkzaam bij de overheid, wetenschap en het bedrijfsleven over de aanpak van radicalisering en terrorisme.
Frank van Summeren, adviseur veiligheid bij RONT Management Consultants.
Terrorisme en nationale en internationale veiligheid
Het congres Radicalisering & Terrorisme werd geopend door dagvoorzitter Richard Franken directeur van Van Aetsveld, voormalig directeur van The Hague Security Delta, Trigion en Hoffmann Bedrijfsrecherche. Hierna gaf hij het woord aan Anne Chris Vissers, beleidsadviseur contraterrorisme bij de Verenigde Naties, waar staten samenwerken op het gebied van het internationale recht, mondiale veiligheid en mensenrechten. In haar bijdrage ging zij in op de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het terrein van radicalisering en terrorisme in relatie tot de nationale en internationale veiligheid. Zo wordt extreem gedachtengoed steeds meer als ‘normaal’ beschouwd en kunnen personen die radicale overtuigingen aanhangen eenvoudig rondreizen en zich schuldig maken aan misstanden.
De Verenigde Naties waarschuwen dat internationaal terreurgeweld nog niet ten einde is. Er zou slechts sprake zijn van een pauze. Mogelijk komt er nog een nieuwe golf aanslagen. Er bestaan zorgen over duizenden buitenlanders die naar het kalifaat zijn afgereisd om daar te vechten en die mogelijk nog in leven zijn. Sommige worden lid van al-Qaida of andere terreurgroepen. De Verenigde Naties baseert dit op informatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten van haar lidstaten. Een grote bron van zorg is de radicalisering van gevangen terroristen die lijden onder armoede, marginalisering, frustratie, een laag zelfbeeld en geweld. Een andere uitdaging is de vrijlating van de eerste golf van gevangen genomen terroristen die zijn teruggekeerd uit het kalifaat. Deradicaliseringsprogramma’s voor deze doelgroep zijn niet volledig effectief gebleken. De meest geharde vechters komen nog niet vrij, maar blijven gevaarlijk binnen en buiten de gevangenis.
Van rechts extremisme aanhanger tot terrorisme bestrijder
De volgende plenaire lezing werd verzorgd door Robert Örell, ervaringsdeskundige en voormalig lid van een extreem rechtse organisatie en nu adviseur van de Zweedse overheid. Robert Orell heeft jarenlang als rechts extremist geleefd en veel meegemaakt. Toch heeft hij de knop omgezet en besloten om de strijd tegen extremisme en terrorisme aan te gaan. Als ervaringsdeskundige deelde hij zijn visie en gaf hij antwoorden over rechts extremisme en zijn beweegredenen om hieruit te stappen en de strijd ertegen aan te gaan.
Robert Örell noemde een aantal oorzaken van de opkomst van rechts extremisme waaronder toegenomen onzekerheid onder burgers, migratie, globalisering, nationale identiteit, polarisatie in de politiek en gekleurd nieuws uit onder andere de media. Dit geeft rechts extremistische groeperingen de mogelijkheid om hun invloed uit te breiden door middel van propaganda en het rekruteren van nieuwe aanhangers van hun gedachtegoed.
Robert Örell zet zijn verhaal kracht bij door in te gaan op zijn eigen verleden. Hij groeide op in de omgeving van Stockholm in Zweden. Hij leefde op in onzekerheid, had problemen op school en was op zoek naar zijn identiteit. Zijn deelname aan een rechts extremistische groepering gaf zijn leven richting, betekening en voldoening. Hij hoorde ergens bij en ontleende zijn sociale netwerk aan deze groepering.
Radicalisering doorgronden en voorkomen: inzicht van binnenuit
Massoud Djabani, ervaringsdeskundige en voormalig lid van een Iraanse terroristische organisatie verzorgde een plenaire lezing over de factoren bij het ontstaan van radicaal gedachtegoed, het leven binnen een terroristische groepering en het proces van deradicalisering. De opkomst van terrorisme is als een virus, dat zwakke lichaamsdelen binnen dringt om zo het hele lichaam kapot te maken. Alleen door een goede inenting, die de eigen innerlijke weerstand in werking zet, kunnen mens en maatschappij tegen dit virus beschermd worden.
Radicalisering heeft bijzondere brandstof nodig. Zonder heftige emotie zou dit proces nooit tot stand kunnen komen. Zolang wij rationeel kunnen denken, zijn we in staat ons in achtergronden te verdiepen, waardoor we de totaliteit van situaties waarnemen. Ook doet het ons beseffen welke gevolgen onze gedragingen zullen hebben. Dit alles zorgt ervoor dat we ons in de meeste gevallen niet totaal laten meeslepen door heftige emoties. In geval van radicalisering is het rationeel denken geheel weg, er wordt vanuit heftige emotie ingezoomd op één punt. Als je radicaliseert, ben je totaal bezeten geraakt door een geïdealiseerde doelstelling, je ziet maar één doel voor ogen, waarop je helemaal bent gericht. Je doet alles om de doelstelling te bereiken, zelfs als het ten koste gaat van alle normen en waarden die je ooit belangrijk vond. Naarmate extremisten meer opgaan in hun doelstellingen, wordt het steeds moeilijker, en uiteindelijk onmogelijk, om met hen te communiceren. Alleen de leider, die bewust de emoties van de volgers bespeelt en aanstuurt, oefent nog invloed uit.
Om radicalisering te voorkomen, is het noodzakelijk zowel in het onderwijs als in de maatschappij en bij de overheid diverse preventiemethoden door te voeren. Ook moet elke vorm van radicalisering geanalyseerd worden. De beginfase is een ‘zwart-witvisie’. Zodra deze op school, thuis, in de maatschappij waargenomen wordt, is analyse noodzakelijk: welke processen hebben zich afgespeeld om tot deze gevoelens te komen, hoe kunnen wij deze processen doorbreken? Hier liggen vele kansen.
Als radicalisering echter al heeft plaatsgevonden, moet een deradicaliseringsproces op gang komen. Om terugval te voorkomen, moeten alle stappen aangepast en haalbaar zijn. Ook hier is veel te bieden, waarbij het zwaartepunt in eerste instantie bij herstel van het kritisch denkvermogen ligt. Zodra een zaad van twijfel van binnenuit groeit, ontstaat weerbaarheid tegen beïnvloeding – dé inentingsmethode tegen radicalisering.
Terroristische aanslagen in Parijs
De laatste plenaire lezing op het congres werd verzorgd door Ferry Zandvliet, ervaringsdeskundige die de terroristische aanslag tijdens het concert The Eagles of Death Metal in het Bataclan Theatre overleefde in Parijs waar 89 personen omkwamen en 300 personen gewond raakten. In zijn lezing ging hij in op wat er op je af komt bij een terroristische aanslag, hoe je deze overleeft, wat de gevolgen zijn, hoe je leven hierna eruit ziet en wat de nasleep van een terroristische aanslag betekent voor slachtoffers en nabestaanden.
De aanslagen in Parijs van november 2015 omvatten een zestal terroristische aanslagen in de avond en de nacht van vrijdag 13 november 2015. Vijf aanslagen vonden plaats in de Franse hoofdstad, een zesde aanslag werd gepleegd in de voorstad Denis van Parijs. In Frankrijk werd de noodtoestand en drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Tijdens de aanslagen vielen 129 doden en meer dan 350 gewonden van wie er daags na de aanslagen nog veel in kritieke toestand verkeerden. Een zwaargewond slachtoffer overleed een week later en in 2017 pleegde iemand zelfmoord die werd toegeschreven aan de terroristische aanslagen, waardoor het aantal dodelijke slachtoffers op 131 uitkwam. Er waren acht terroristen betrokken bij de aanslagen Zes hiervan kwamen om door eigen toedoen, een zevende door een politiekogel en de achtste terrorist sloeg op de vlucht. De terroristische aanslagen werden opgeëist door de Islamitische Staat.
Tijdens de aanslag in Bataclan kwamen in totaal 89 mensen om het leven. Drie terroristen drongen tijdens een optreden van de Amerikaanse band Eagles of Death Metal de concertzaal binnen. Met automatische vuurwapens werd vanaf het balkon geschoten op de bezoekers. Verschillende malen herlaadden ze hun wapens. De schietpartij duurden ongeveer tien tot twintig minuten. Gewonden kropen over de dode lichamen op de grond om naar buiten te vluchten. Degene die niet weg konden komen werden een voor een neergeschoten. Toen het schieten ophield hadden zich buiten het pand veel politieagenten verzameld. Twee terroristen hielden zich met een twintigtal gijzelaars verschanst op de eerste verdieping. Na het schieten duurde het nog ongeveer twee uur voordat de politie het pand binnenviel. Alle drie de daders kwamen vervolgens om, een van hen werd doodgeschoten en de andere twee bliezen zich zelf op.
De gebeurtenis zet Ferry’s leven op zijn kop. Hij merkte dat praten over zijn ervaringen helpt. Niet alleen om het trauma te verwerken, maar ook om anderen te inspireren over overleven. Ferry bevond zich tijdens de aanslag in de buurt van een nooduitgang. Hierdoor was hij in staat om zich zelf in veiligheid te brengen en de terrorische aanslag te overleven.
Ook interessant om te volgen?
- Cursus Crisismanagement in de praktijk
Weet jij wat je moet doen met een (dreigende) crisis? Je krijgt voldoende handvatten voor het inrichten van een effectieve crisisorganisatie! - Cursus Crisiscommunicatie
Wat is jouw rol naar de media en het publiek als de organisatie zich moet verantwoorden richting de buitenwereld? Voorkom dat een incident een crisis wordt!
