Uitdagingen voor de Bibob coördinator

De wet Bibob is een belangrijk instrument bij de aanpak van ondermijning, want als gemeente wil je niet meewerken aan de vermenging van de boven- en onderwereld. Een integer bestuur begint in je eigen organisatie. Dat bereik je door het toetsen van vergunningen, het doen van zuivere aanbestedingen, het aangaan van correcte vastgoeddeals en het verlenen van subsidie aan eerlijke organisaties.

In deze blog neemt Mark Albers, directeur van Albers Adviseert! en hoofddocent van de opleiding Bibob coordinator, je mee in de uitdagingen voor jou als Bibob coordinator.

Actualiteit

De laatste wetswijziging is van 2013. Daarin is het toepassingsbereik van de wet fors verruimd. Veel gemeenten en andere bestuursorganen zijn nog steeds bezig om die nieuwe mogelijkheden in beleid te verankeren. En dat terwijl een nieuwe aanpassing van de wet in zicht is. Dat is nodig om een aantal praktische zaken te regelen.

Voorbereid op eigen onderzoek

De rode draad van de toetsing is het eigen onderzoek. Gemeenten kunnen een eerste toetsing doen op basis van eigen informatie. Zij kunnen bij politie en justitie te rade gaan om de antecedenten van een betrokkene te controleren. De wet Bibob is er immers om de overheid integer te laten handelen. Eén van de belangrijkste elementen is het voorkomen van witwassen of het (onbewust) faciliteren van criminele activiteiten. Daarbij is het natuurlijk nodig om de boekhouding van een vergunning- of subsidieaanvrager te kunnen doorgronden.

Financieel onderzoek

De huidige mogelijkheden om de financiering van een betrokkene te controleren zijn beperkt. Als er sprake is van externe financiers, moet al snel de gang naar het Landelijk Bureau Bibob ingezet worden. Dat is jammer, want we kunnen door financieel onderzoek vaak al snel zien of er sprake is van witwassen. Zeker als we dat onderzoek netjes uitvoeren op basis van een tijdlijn, inzicht in de geldstromen en baseren op kengetallen uit de branche. Complexe dossiers gaan natuurlijk naar het LBB voor advies; daar zijn meer bronnen beschikbaar en wordt extra kennis ingezet.

Gesprekstechnieken voor waarheidsvinding

Als we de aanvraag dan beoordeeld hebben, is het tijd voor een goed gesprek. Door het inzetten van gesprekstechnieken gericht op waarheidsvinding kunnen we eventuele onduidelijkheden wegnemen en zorgen dat we snel zien of de aanvraag legitiem is of toch ge- of wellicht misbruikt wordt voor witwassen. Hoe achterhaal je of een aanvrager zijn aanvraag te goeder trouw heeft ingevuld? Hoe zorg je ervoor dat zo’n gesprek in een prettige sfeer verloopt? En wat doe je als je het gevoel hebt in het ootje genomen te worden? Daar kom je achter met de juiste bevragingstechnieken, bijvoorbeeld door aan de hand van de Roos van Leary te kijken hoe je je kunt opstellen in een gesprek.

Beroep en bezwaar

Blijkt vervolgens uit de beoordeling van de aanvraag, het financieel onderzoek en de gesprekken dat er iets aan de hand is, dan moet je bepalen welke mate van gevaar dat oplevert. Bij een sterke mate van gevaar zal je vervolgens besluiten om een vergunning te weigeren. Hoe kom je dan tot een onderbouwd besluit? Welke vormen van beroep en bezwaar zijn er? Wat is de laatste stand van de jurisprudentie? Hoe passen we inzichten daaruit toe in onze toetsing? Daarvoor heb je ondersteuning nodig van een interne of externe jurist.

Beleid en advies

Naast de praktijk van de toetsing liggen er voor jou als Bibobcoördinator ook uitdagingen om de mogelijkheden van de wet te vertalen naar gemeentelijk beleid. Veel gemeenten starten nog maar net met de toepassing van de wet Bibob bij vastgoedtransacties, aanbestedingen en subsidieverstrekking. Hoe zet je dat in gang? Dat vraagt om bewustwording bij de betreffende afdelingen en draagvlak binnen het College van Burgemeesters en Wethouders, want integer handelen vraagt een inspanning van alle betrokken ambtenaren.

Waar staan we in Nederland?

De aanpak van ondermijning krijgt steeds meer aandacht, mede door de beschikbare versterkingsgelden. Dat leidt tot veel belangstelling voor de opleiding tot Bibobcoördinator. Medio 2020 rapporteert het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid hoe de wet Bibob gebruikt wordt. We zijn benieuwd naar de uitkomsten, want er zijn vele initiatieven om te werken aan meer bewustwording op integer bestuurlijk handelen. En dat is nodig ook!

Meer weten?

In 2020 staat de opleiding Bibob coordinator weer gepland.  Ben je geïnteresseerd om deel te nemen?

En ook interresant voor jou of je collega:

• Tijdens het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoor je hoe je ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in jouw gemeente voorkomt.
• Tijdens de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.