Van vergaderhuis naar operationeel samenwerkingsverband

 

In gesprek met John Wauben, ketenmanager van het Zorg- en Veiligheidshuis Midden-Brabant en docent op de opleiding ketenregisseur risicojeugd.

 

Het idee was even simpel als geniaal. Het OM en de lokale veiligheidspartners werkten al nauw samen, maar er bleef een veiligheidsprobleem. Als we die mensen nu eens in één gebouw huisvesten, bedacht de Tilburgse driehoek, zouden ze dan nog beter samenwerken? En kunnen we de zorg daar dan bij betrekken? En zo werd het eerste Nederlandse Veiligheidshuis geboren.

 

De start van het Veiligheidshuis

Het was 2002. John Wauben, ketenmanager van het oudste Veiligheidshuis in Nederland, noemt de namen van de toenmalige driehoek nadrukkelijk. ‘Burgemeester Johan Stekelenburg, politiechef Peter van Zundert en hoofdofficier Herman Bolhaar. Drie geïnspireerde mensen.’ ‘Het is voor alle partijen een hele omslag geweest. En nog steeds’, zegt Sandra Timmermans, projectleider bij de gemeente. ‘Organisaties moesten vanuit een backoffice naar één locatie en daar nauwere samenwerking ontwikkelen en uitvoeren. En er is altijd een spanningsveld tussen je eigen corebusiness en samenwerking.’ ‘Samenwerken kost tijd, maar levert uiteindelijk meer op’, vult Nicole Hermes-van Zon, officier van justitie, aan. ‘Nu is iedereen daar wel van overtuigd, maar het is niet altijd meetbaar. We blijven dus zoeken naar meer professionaliteit.’

 

Zorg- en Veiligheidshuis

Die zoektocht heeft geleid tot de doorontwikkeling naar een Zorg- en Veiligheidshuis. Het Zorghuis biedt onderdak aan negen organisaties. Zij werken samen aan een sluitende aanpak van mensen en gezinnen met veel en/of complexe problemen, zorgwekkende zorgmijders en straatprostituees. Timmermans: ‘Alle zorgpartners werkten al wel nauw samen, maar zitten nu ook in één huis. Toen we met het Zorghuis van start gingen, hadden we nog niet alle insen outs helemaal beschreven. Je kunt knelpunten beter ondervinden door met elkaar aan de slag te gaan. We zijn in Tilburg pragmatisch. We zijn gewoon begonnen.’ Het Zorg- en Veiligheidshuis Tilburg biedt tachtig werkplekken aan 150 medewerkers van twintig ketenpartners.

 

Korte lijnen

Door de korte lijnen kan het Zorg- en Veiligheidshuis de interventies beter op elkaar afstemmen. Hermes: ‘Als iedere instelling zich alleen perfect aan de eigen protocollen houdt, vallen mensen tussen wal en schip. Iemand staat op de wachtlijst voor een woning, maar moet ook afkicken en nog een straf uitzitten. Voorheen ging dat mis. Nu regelen we onderling dat hij eerst zijn straf uitzit. Aansluitend aan zijn detentie regelen we een opname in de kliniek en we bespreken met de woningbouwvereniging dat er daarna pas een huis vrij komt.’ Het Veiligheidshuis kan gebruik maken van het outreachend maatschappelijk werk, het bemoeizorgteam en het interventieteam Huiselijk Geweld en kan een TOM-zitting plannen. Daardoor kan er snel actie komen. Hermes: ‘Laatst had ik een slachtoffergesprek met een mevrouw, die slachtoffer was van huiselijk geweld en op een gegeven moment ook zelf geweld ging gebruiken. Ik besloot niet tot vervolging over te gaan, maar het maatschappelijk in te schakelen. Dan loop ik langs en regel ik dat het maatschappelijk werk een afspraak maakt. De lijntjes zijn heel kort en iedere partner heeft z’n eigen mogelijkheden, maar ook z’n eigen doorzettingsmacht.’

 

Multi problematiek

‘Bij een eerste delict is er meestal niet zoveel aan de hand. Dan is er straf of hulp op maat, die vaak meteen zoden aan de dijk zet. Maar het komt er op aan bij mensen met véél problemen. Die hebben het hardste hulp nodig’, zegt Timmermans. ‘Daar ging voorheen iedere organisatie afzonderlijk op af- maar soms past er geen enkel dekseltje. En als gemeente zijn we verantwoordelijk voor hen. Als je zo iemand loslaat, is-ie weg. Het is dus belangrijk om hem vast te houden.’ Hermes: ‘Er zijn mensen die verstandelijke beperkt zijn, verslaafd, een psychische stoornis hebben en ook nog agressief zijn. Voor mensen met meerdere problemen zouden er meer opvangmogelijkheden moeten komen.’ Het Veiligheidshuis kent zes casusoverleggen op de thema’s huiselijk geweld, veelplegers (justitieel en nazorg), jeugdstraf, jeugdzorg, en harde kernjongeren. Sommige gezinnen komen terug op meerdere overleggen. Zij worden overgeheveld naar een speciaal afstemmingsoverleg voor dit specifieke gezin. Er is zo’n gezinsafstemmingsoverleg voor de top 50 van problematische gezinnen. Casusoverleggen zijn er om plannen van aanpak te maken en afspraken te borgen. Om snel en adequaat te kunnen reageren op actuele gebeurtenissen, schuift een beperkt aantal partners iedere ochtend aan bij de ochtendbriefing. Daar komen alle meldingen en incidenten binnen van de afgelopen 24 uur. Wauben: ‘Sommige partners kunnen dan direct aan de gang.’

 

Geen vergaderhuis

Het bedrijfsbureau zoekt bij alle meldingen in het gezinssysteem: hoe is de situatie? Hebben wij dit gezin al besproken? Wat is er toen afgesproken? Welke organisaties waren daarbij betrokken? Wauben: ‘Je kunt focussen op het spijbelen van het kind, maar als er ook sprake is van huiselijk geweld, de vader veelpleger is en haar broertje z’n eerste politiecontacten al binnen heeft, komt die melding in een heel ander licht te staan. Dan kun je sluitende afspraken met elkaar maken.’ Op de ernstige incidenten wordt diezelfde dag nog actie ondernomen. Wauben: ‘We willen geen vergaderhuis zijn, maar een operationeel samenwerkingsverband.’

Ja, die check van het bedrijfsbureau kan de toets van de Wet bescherming persoonsgegevens doorstaan. Het Veiligheidshuis heeft een privacyprotocol gedeponeerd bij de gelijknamige commissie. Wauben: ‘Elke organisatie is verantwoordelijk voor de eigen gegevens en de andere organisaties kunnen daar niet bij. Het bedrijfsbureau kijkt of iemand al een keer is besproken op een casusoverleg en wat toen de afspraken waren. Is hij naar HALT gestuurd? Dan moet je bij HALT zijn als je wilt weten wat er precies aan de hand was.’

 

Geen doel, maar een middel

Het Veiligheidshuis is een middel, geen doel, benadrukt Wauben. Alle overleg en samenwerking heeft maar één doel: ‘Wij willen tragedies voorkomen, of er in ieder geval alles aan hebben gedaan wat we konden. Er mogen geen gaten vallen. Maar er moet er ook weer geen overkill van hulp zijn.’ Wauben: ‘Soms komen er wel vier verschillende hulpverleners in een gezin. De één zegt: wees eens wat vaker thuis. De ander zegt: kies eens wat meer voor jezelf. De derde zegt: ga eens wat leuks doen met je kinderen en de vierde: kijk uit met geld – je zit al in de schuldhulpverlening. Dan weet iemand niet meer wat hij moet doen. Maar vaak zeggen de cliënten dat niet en dan leidt al die hulp nergens toe.’ Wauben wil daarom graag toe naar één hulpverlener per gezin. Onder het motto: één gezin, één plan, één hulpverlener. ‘Kun je mensen breder inzetten? Kunnen de reclassering en het maatschappelijk werk misschien samen het hele palet bestrijken? Of hoeven ze er misschien niet allebei te komen?’ Het plan is nog in een verkennende fase. De productfinanciering is een probleem. Timmermans: ‘De reclassering wordt betaald door Justitie en het maatschappelijk werk door de gemeente. En iedereen mag alleen doen waarvoor hij wordt betaald.’

 

Resultaten

Het is duidelijk: Het Veiligheidshuis Tilburg tart de wet van de remmende voorsprong. Soms zouden ze bijna vergeten om hun successen te vieren. En die zijn er. Zo is het aantal jongeren dat vóór hun achttiende recidiveert met 50 procent teruggedrongen en starten steeds minder Tilburgse jongeren een criminele carrière. Ook zijn de doorlooptijden zijn flink bekort.

 

Meer weten?

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u van o.a. John Wauben hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojeugd.