SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
De Nederlandse politie en het Openbaar Ministerie hebben toegang gekregen tot 3,6 miljoen versleutelde berichten binnen de georganiseerde misdaad. Met het ontsleutelen van de informatie is bewijsmateriaal beschikbaar gekomen voor tientallen strafrechtelijke onderzoeken naar liquidaties, gewapende overvallen, drugshandel, witwassen, pogingen tot moord en andere georganiseerde criminaliteit. De ontdekte gegevens kunnen leiden tot grote, beslissende doorbraken in strafzaken.
Computerservers
De gegevens zijn afkomstig van computerservers in Canada die op 19 april 2016 zijn neergehaald en gekopieerd op verzoek van het Landelijk Parket van het OM. Deze servers waren in gebruik bij het Nederlandse bedrijf Ennetcom, de grootste aanbieder van versleutelde communicatie aan criminelen in Nederland met ook verkooppunten in West-Europa en Zuid-Amerika.
Anonieme communicatie
Het bedrijf garandeerde zijn klanten anonieme communicatie met behulp van aangepaste smartphones. Deze toestellen waren voorzien van specifieke encryptiesoftware (Pretty Good Privacy), die de inhoud van de berichten afschermde. Het bedrijf en de eigenaar worden verdacht van witwassen, omdat zij als criminele dienstverlener een uitgebreide criminele klantenkring zouden hebben bediend. De eigenaar is vorig jaar aangehouden en wacht na een periode van voorlopige hechtenis zijn strafproces vooralsnog in vrijheid af.
Afgeschermde communicatienetwerk
De PGP BlackBerry smartphones werden voor ongeveer 1500 euro verkocht. Vaak waren de microfoon en camera uit het toestel verwijderd. Het dataverkeer was voor de autoriteiten onzichtbaar door het gebruik van eigen computerservers in Nederland en Canada, die alle communicatie versleutelde. Het afgeschermde communicatienetwerk bestond uit ongeveer 40.000 geregistreerde smartphones, vermoedelijk overwegend in gebruik bij verdachten van georganiseerde misdaad.
Verschoningsrecht
Voorafgaand aan de inbeslagneming van de servers van Ennetcom is door het Team High Tech Crime van de politie een bericht gestuurd aan alle gebruikers van de PGP BlackBerry toestellen. Daarin werd gebruikers die zich zouden kunnen beroepen op een wettelijk verschoningsrecht, zoals advocaten, artsen, notarissen of geestelijken, gevraagd zich te melden. Op deze oproep is geen enkele reactie gekomen.
Kalasjnikovs en telefoons met versleuteling
Het grootschalig Nederlands strafrechtelijk onderzoek naar Ennetcom is voortgekomen uit onderzoeken naar liquidaties. Tijdens deze onderzoeken bleek dat verdachten niet alleen gebruik maakten van (automatische) vuurwapens, zoals Kalasjnikovs, snelle gestolen auto’s en verboden stoorzenders, maar ook opvallend vaak van Ennetcom-telefoons met versleuteling.
Berichtenverkeer
Het neerhalen van de servers betekende het einde van het versleutelde communicatienetwerk. Eind vorig jaar werd de politie duidelijk dat het berichtenverkeer op de Ennetcom servers toegankelijk zou kunnen worden gemaakt. Eerder was al wel van duizenden gebruikers duidelijk wie naar wie berichten verstuurde, welke bijnamen werden gebruikt en op welke tijdstippen berichten werden verstuurd. De politie werkte nauw samen met het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Met behulp van de forensische zoekmachine Hansken kon de grote hoeveelheid informatie snel en efficiënt worden doorzocht.
7 TB data
Het gaat in totaal om 7 TB aan data, die is veiliggesteld op de centrale server van Ennetcom in Canada. Deze hoeveelheid misdaaddata is vergelijkbaar met alle tekst uit zeven grote universiteitsbibliotheken. Een kopie van de gegevens is op 19 september 2016 door een rechter in Toronto beschikbaar gesteld aan het Nederlandse OM. Met de encryptiesleutels die in het onderzoek ook in handen van OM en politie vielen kon de toegang worden verkregen tot de berichten.
Meer weten?
Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
Op de cursus Big Data in het veiligheidsdomein leert u hoe u aan de hand van Big Data veiligheidsproblemen voorspelt en waar mogelijk voorkomt.
