Verwarde personen tussen wal en schip

‘Wat we eigenlijk willen bereiken, is dat mensen in de nulde en eerste lijn die te maken krijgen met iemand die zich verward gedraagt meteen denken “we moeten nu helpen, morgen kijken we wel wie dat betaalt en of het juridisch klopt”. Doe je dat niet, dan raakt deze persoon nog verder de weg kwijt.’ Dat zegt Onno Hoes, voorzitter van het Schakelteam Personen met Verward Gedrag en spreker op het congres Verwarde personen.

Schakelteam

In het najaar van 2016 presenteerde het Aanjaagteam Verwarde Personen haar eindrapport: een document met aanbevelingen, een methodiek en een procesaanpak om te zorgen dat verwarde personen zo snel mogelijk en zo goed mogelijk geholpen worden. De implementatie hiervan wordt uitgevoerd door het Schakelteam Personen met Verward Gedrag onder leiding van Onno Hoes. Het Schakelteam bestaat uit vertrouwde en nieuwe gezichten. Een aantal van de leden van het Aanjaagteam kreeg een plek in het Schakelteam en verder vulde Onno Hoes ‘zijn’ team aan met nieuwe mensen. ‘Ik vind het heel belangrijk om uit iedere sector vertegenwoordigers te hebben die nog actief werkzaam zijn in hun beroepsgroep. Daarnaast wilde ik bijvoorbeeld ook geen manager uit de GGZ, maar een praktiserend psychiater. Ook ervaringsdeskundigen zijn vertegenwoordigd. De opzet van het team blijft om vanuit de leefwereld van mensen te denken en van daaruit door te bouwen.’

Voorkomen

De komende twee jaar gaat het Schakelteam aan de slag om ervoor te zorgen dat overal in Nederland een goed werkende aanpak komt voor mensen met verward gedrag. Ook als die mensen strafbare feiten pleegden, gevaarlijk (b)lijken, zorg mijden en geen netwerk (meer) hebben. Onno Hoes: ‘Doel is om met elkaar in te zetten op het voorkomen van persoonlijk leed en maatschappelijke overlast.’

Tussen wal en schip

Volgens hem vallen verwarde personen nu nog te vaak tussen wal en schip. ‘Als mensen al bij een instantie aankloppen of in beeld komen, krijgen ze soms niet meteen het juiste antwoord. Vaak worden ze bijvoorbeeld doorverwezen, maar doen ze daar iets mee? Zorg als sociaal professional dat je deze mensen zelf met de juiste personen in contact brengt. Het feit dat ze in beeld komen of om hulp vragen, is al heel wat. Laat ze dan niet vallen. Nu zijn hulpverleners soms bang dat ze iets niet mogen of dat er financiële consequenties aan hun handelen zitten. Daar moeten we vanaf. Help mensen eerst en kijk daarna naar de financiële en juridische gevolgen. Doe je dat niet, raken mensen steeds verder van het pad af.’

Meldpunt, vervoer en opvang

Het Schakelteam gaat zich het eerste half jaar vooral focussen op het goed regelen van vervoer en opvang en de vraag of er een landelijk meldpunt moet komen. Onno Hoes: ‘Deze drie elementen staan het hoogst op onze lijst. Begin 2017 gaan we als team de plussen en minnen van een landelijk meldpunt op een rij zetten. Is een landelijk meldpunt handig? Of werkt een regionaal meldpunt beter? Daarnaast willen we dat het vervoer en de opvang van verwarde personen het eerste half jaar geregeld is. Als dat niet lukt, moeten we enorme druk op de regio’s uitoefenen. Daarom is er het Schakelteam, de leden kunnen schakelen met hun eigen beroepsgroep om zo sneller dingen voor elkaar te krijgen.’

Stoplichtensysteem

Onno Hoes: ‘Het Aanjaagteam heeft negen bouwstenen ontwikkeld die aangeven wat minimaal nodig is voor een sluitende aanpak, vanuit het perspectief van mensen met verward gedrag én de samenleving. Aan de hand van die bouwstenen gaan we regio’s toetsen. In de loop van 2017 willen we een stoplichtensysteem introduceren waarbij je per regio kunt zien of deze rood, geel of groen is. Dit geeft een goed overzicht van de stand van zaken. Over twee jaar moet de hele kaart groen zijn.’ Onno Hoes meent dat er op dit moment al wat groene elementen te zien zouden zijn als de kaart al bestond. ‘In de Randstad, in Limburg en in Oost-Brabant zijn regio’s bijvoorbeeld al heel actief bezig. Middels een actieve community op internet en bijeenkomsten willen we deze goede voorbeelden gaan uitwisselen.’

Eerste lijn

Hoe snel gaan sociaal professionals merken dat het Schakelteam druk bezig is met de implementatie van een goede aanpak rondom personen met verward gedrag?  ‘Ik hoop echt dat sociaal professionals in de eerstelijnszorg snel verschil merken. Zij hebben de eerste confrontatie met de mensen waar het over gaat en willen gegevens snel door kunnen geven. Een meldsysteem, goed vervoer en opvang zijn voor hen cruciaal. Ik weet dat bijvoorbeeld leden van wijkteams en wijkggd’ers nu soms met hun handen in het haar zitten. We zijn erop gericht mensen zo lang mogelijk thuis te houden, maar dat maakt hun werk soms wel moeilijker. Wanneer een dementerende cliënt kinderen of een partner heeft, is het op te vangen. Maar is die bewuste cliënt alleenstaand, zonder kinderen of een sociaal netwerk en misschien wel diabetespatiënt, kan hij of zij door de dementie vergeten medicijnen in te nemen en een probleem worden voor de buurt. Wij willen sociaal professionals de tools en middelen geven om hun werk ook in dit soort situaties goed te kunnen doen. Ook zij moeten zich over twee jaar comfortabel voelen bij het systeem.’

Meer weten?

Op het congres Verwarde personen hoort u hoe u de opvang en hulpverlening voor verwarde personen organiseert in uw gemeente.

Op de opleiding Overlastcoördinator leert u hoe u overlast in uw wijk aanpakt veroorzaakt door verwarde personen.