Voorkomen is beter dan genezen

Door Vincent Meier, adviseur bij D&F Group BV en docent op de opleiding Safety Manager, adviseert organisaties bij het analyseren, reduceren en beheersen van veiligheidsrisico’s vanuit de vakgebieden techniek, organisatie en cultuur.

Wie kent er niet iemand in zijn directe omgeving die last heeft van een burn-out, die overspannen is of daar tegen aan zit? Deze klachten vallen onder de noemer psychosociale ziekten en het risico dat men daarmee te maken krijgt is groot.

In Europa is 27% van alle werknemers blootgesteld aan één of meerdere psychosociale risico’s; dat komt overeen met zo’n 56 miljoen werknemers. In het algemeen zijn de factoren die aanleiding geven tot deze klachten voor mannen dezelfde als voor vrouwen. Opvallend is dat de hoog opgeleide en gekwalificeerde “hoofdwerkers” ofwel denkers de meeste risico’s lopen.

In Nederland zijn werk gebonden psychische aandoeningen de meest gemelde beroepsziekten bij de bedrijfsarts. Het gaat hierbij om 39% van alle beroepsziektemeldingen en betreft bijna 6.800 werknemers. Hiermee zijn psychosociale ziekten de snelst groeiende vorm van arbeidsziekte in Europa.

Welke factoren spelen mee

Meestal vinden psychosociale ziekten hun oorzaak niet uitsluitend in het werk, maar speelt de privé situatie hierin mee. Toch hebben bedrijven een grote rol in het ontstaan ervan. Organisaties vragen meer en meer van werknemers met als gevolg dat deze vaak tot het uiterste gaan en soms tot over de grens gaan van wat ze aankunnen. Werknemers hebben soms niet door waar hun eigen grens ligt of zijn onvoldoende in staat om deze aan te geven. Anderzijds zijn bedrijven vaak niet gericht op het voorkomen van psychosociale arbeidsziekten wat overigens wel een verplichting is vanuit de arbeidsomstandighedenwet.

Twee belangrijke oorzaken voor psychosociale werkrisico’s zijn onduidelijkheid (31%) en onzekerheid (20%). Onduidelijkheid gaat het over de verwachting van het bedrijf, bedrijfsbeleid en verwachtingen van de leidinggevende. Onzekerheid gaat over de verwachtingen wat de mensen moeten presteren, welke kennis nodig is, wanneer werk klaar moet zijn. Ook tijdsdruk speelt mee. Daar komt bij dat onduidelijkheid kan resulteren in onzekerheid, zodat deze elementen elkaar versterken.

(Mogelijke oplossingen:) Werk gezonder maken

Een dergelijke epidemie van psychosociale arbeidsziekten schreeuwt om oplossingen om werken weer gezonder te maken en de oplossingen zitten dus voor een belangrijk deel in het creëren van meer duidelijkheid en zekerheid. Duidelijkheid gaat over het creëren van heldere afspraken die bovendien door de betrokken partijen als haalbaar ervaren worden. Maar ook over het vertrouwen dat je steun krijgt en hulp mag vragen als er problemen zijn. Leidinggevenden zijn hier aan zet, ze kunnen helderheid over verwachtingen geven. Ook belangrijk is het nakomen van gemaakte afspraken; deze ook vastleggen is vaak wel aan te bevelen.

Onzekerheid kan worden opgelost door inzicht in toekomst te geven van de organisatie, de afdeling en de werknemer zelf. Door het monitoren van de uitvoering en door afspraken te maken hoe en wanneer werk gereed dient te zijn wordt de druk die ten grondslag ligt aan de onzekerheid (deels) weggenomen. Daarnaast kan het helpen om medewerkers ontwikkelingsmogelijkheden te geven; door mensen in staat te stellen flexibeler te werken en door ze meer regie te geven over hun werk, zal de hoeveelheid onzekerheid afnemen. Uiteraard dient een werkpakket ook realistisch uitvoerbaar te zijn. Door duidelijkheid te creëren krijgt de werknemer het gevoel van zekerheid en daardoor ontstaat vertrouwen, beide versterken elkaar.

Meer weten?
Op de opleiding Safety Manager leert u hoe u de veiligheid op de werkvloer verbetert in uw organisatie.