Vroeg signalering van problemen achter de voordeur

Robert van Brakel en Luc Hoogstraten, directeur en senior adviseur veiligheid bij C3 Group, sprekers op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit, ondersteunen organisaties bij complexe samenwerking met slimme communicatieprocessen en gemakkelijke ICT ondersteuning.

Het gaat niet goed in onze wijken

Het is een uitspraak die je steeds vaker hoort uit de mond van bestuurders en veiligheidsprofessionals. Een geluid waarop serieus gereageerd moet worden. Alleen reageren is in dit geval niet genoeg. Oplossingen moeten er komen. Die kunnen alleen succesvol worden als er multidisciplinair informatie wordt gedeeld. Er moeten integrale plannen van aanpak worden ontwikkeld die onder centrale regie worden uitgevoerd.

Negatieve processen in de wijk

Het grootste deel van het sociaal- en maatschappelijk leven speelt zich af in woonwijken. Daar vinden zowel positieve- als maatschappij ondermijnende processen plaats. De laatste categorie levert problemen op voor de direct betrokkenen maar zorgt tevens voor maatschappelijke- en sociale onrust. Die sociale onrust heeft invloed op de openbare orde en veiligheid en de leefbaarheid in de wijk. Geleidelijk ontstaat de onveilige wijk.

Onzichtbare veiligheidsrisico’s in de wijk

Na terroristische aanslagen in woonwijken in ons omringende landen, is duidelijk geworden dat een ogenschijnlijk veilige wijk dit in werkelijkheid niet altijd hoeft te zijn. Zichtbaar fysieke veiligheidsmaatregelen en toezicht bieden geen garantie voor een veilige en leefbare wijk. Radicalisering en ondermijning komen niet altijd direct in beeld. De echte sociale- en veiligheidsproblemen in de wijk zitten verscholen achter de voordeur. Er kan achter die voordeuren sprake zijn van bewust zorg mijdend gedrag, beginnende radicalisering of ondermijnende activiteiten. De betrokkenen willen vooral geen overheidsbemoeienis door een bezoek aan huis.

Causaal verband

Tussen de veiligheidsrisico’s en de sociale problemen bestaat dikwijls een causaal verband. Het is van groot belang dat alle sociale- en veiligheidsprofessionals informatie over de wijk en de bewoners met elkaar delen. Zo kan er een integraal plan van aanpak gemaakt worden. Dit plan kan een multidisciplinaire interventie achter de voordeur inhouden. De problemen worden dan wel zichtbaar en er kan vervolgens aan een structurele oplossing worden gewerkt.

Nieuwe risico’s en “Vroegsignalering”

Momenteel ziet men in de openbare ruimte steeds vaker onverwacht gevaarlijk gedrag door personen met verward gedrag. Dat onvoorspelbare gedrag leidt ook tot verstoring van de veiligheidsgevoelens en de leefbaarheid in de wijk. Vroeg signalering is belangrijk en heeft succes wanneer de partners tijdig met elkaar informatie delen.

Zien gemeenten wat er in de wijken gebeurt?

De kennis over de diverse woonwijken is vaak fragmentarisch. Misschien hebben de sociale partners en veiligheidsprofessionals gezamenlijk de meeste problemen wel in beeld. Maar die kennis wordt tussen de partners niet voldoende gedeeld. Er is geen centraal afstemmingsoverleg.

De huidige praktijk

In de dagelijkse praktijk komt het geregeld voor dat sociale partners en veiligheidspartners los van elkaar bemoeienis hebben met één en de zelfde persoon of hetzelfde gezin. Van die bemoeienis hebben de professionals onderling vaak geen weet. Er worden daardoor van elkaar afwijkende en tegenstrijdige plannen van aanpak uitgevoerd. Deze situatie werkt averechts en schept zowel bij de partners als bij betrokkenen verwarring.

Voorbeelden uit de praktijk

Maar de gemeente kan door onvolledige informatie door de partners ook op het verkeerde been worden gezet. Wij kennen allemaal de voorbeelden waarbij een gemeente, niets vermoedend, bijstand verleend aan een “multi-problem gezin” dat op zolder een flinke hennepkwekerij exploiteert. Of de verstrekking van huursubsidie aan een “minder draagkrachtige” huurder die clandestien kamers in zijn huurwoning verhuurt aan derden. Dit alles heeft negatieve invloed op het imago van de wijk en het woon- en leefklimaat.

Aanpak door samenwerking tussen domeinen

Naast een zichtbare “straatveiligheid” is ook het woon- en leefklimaat in de wijken zeer belangrijk. De veiligheid en leefbaarheid zijn samen bepalend voor een positieve, gezonde en bestendige ontwikkeling van de wijk. Dit houdt in dat naast de veiligheidspartners ook de sociale partners in de wijken actief moeten zijn. Samenwerking tussen deze professionals is een vereiste om de wijk tot een “Veilige Wijk” te maken.

Informatie delen

Het delen van informatie of de koppeling van dossiers tussen veiligheids- en sociale partners blijkt vaak nog problematisch te zijn. Door elke partner werd een eigen privacyreglement vastgesteld, waarbij het delen van informatie aan derden zo goed als onmogelijk werd gemaakt. Door de Veiligheidshuizen en door gemeenten in regionaal verband, zoals bij de Veiligheidscoalitie Midden Nederland, zijn deze hindernissen opgeruimd door uniforme privacyreglementen vast te stellen.

Oplossing landelijke regelgeving

De centrale overheid onderkent dat een succesvolle uitvoering van de plannen van aanpak begint bij het delen van informatie. Daarom ligt er nu in de 2e kamer een wetsvoorstel “Wet gegevensuitwisseling in samenwerkingsverbanden”. Deze wet moet knelpunten wegnemen die een effectieve informatie-uitwisseling tussen overheidsinstanties en private partijen met een publiekrechtelijke taak in de weg staan.

De oplossing  is “SMART Veiligheid”

Om een veilige wijk te krijgen moet de gemeente de centrale regie voeren. Dat betekent multidisciplinair overleggen, informatie uitwisselen, integrale plannen van aanpak begeleiden en de uitvoering van de plannen van aanpak en resultaten monitoren. Dat is geen sinecure. Door de C3Group uit Leerdam is hiervoor de methode “SMART Veiligheid” ontwikkeld. Het is een volgens de SMART principes ontwikkelde methode waarin multidisciplinaire samenwerking centraal staat en waarbij volledige regie op overleg, processen en acties mogelijk is. De methode “SMART Veiligheid wordt ondersteund door slimme software, waarmee ook brede management informatie kan worden gegenereerd.

Hoe werkt het

Alle partners die betrokken zijn bij “De Veilige Wijk” delen hun informatie, dossiers en acties in een integraal systeem. Het systeem heeft een multidisciplinair overlegplatform, waaraan, onder de regie van de gemeente, alle partners kunnen deelnemen. In het overleg worden de integrale plannen van aanpak gemaakt en de acties bij de partners uitgezet. De uitvoering van de acties wordt door het systeem gevolgd. Tot slot genereert het systeem brede management rapportages waarmee de veiligheidssituatie in de wijken en de behaalde resultaten kunnen worden gemeten.

Meer weten?

Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.

Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.

Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u de opvang en hulpverlening voor verwarde personen organiseert in uw gemeente.

Op de opleiding regisseur multi-probleemgezinnen leert u hoe u komt tot een integrale aanpak van gezinnen met meervoudige problematiek.