Waanzin en ziekte

De afgelopen jaren heeft het onderzoek naar de hersenen een grote vlucht genomen. Vooral door de komst van de MRI-scanners. We weten steeds meer over hoe het er in onze bovenkamer aan toe gaat. Welke hersengebieden een rol spelen bij welke emoties en gedachten. Hoe die hersengebieden samenwerken, elkaar beïnvloeden, signalen uitwisselen. Wat daarbij mis kan gaan. Steeds meer psychische aandoeningen wippen daardoor over de grens, ze verschuiven van ‘psychisch’ naar ‘lichamelijk’. Autisme? Andere bedrading in de hersenen! Psychosegevoeligheid? Zenuwcellen die met z’n allen uit de bocht vliegen! Depressie of angststoornis? Verstoorde balans van hormonen die de overdracht van neurale signalen regelen!

Kees Dijkman, ambassadeur voor Samen Sterk zonder Stigma, een samenwerkingsproject van Mind NL, GGZ Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en partner van het congres Personen met verward gedrag.

Keerzijde

Mooie wetenschap! Hoe meer helderheid, hoe beter. Maar er is ook een keerzijde. De Hersenstichting claimt depressie inmiddels als een ‘hersenaandoening’. De NOS neemt dat frame naadloos over, in korte voorlichtingsfilmpjes. In de publieke beeldvorming wordt depressie hierdoor steeds meer gelabeld als een ‘echte’ ziekte. Daar zit de onuitgesproken veronderstelling onder dat een ‘zuiver psychische’ aandoening niet ‘echt’ zou zijn. Waar die veronderstelling toe kan leiden bleek onlangs nog toen de Gezondheidsraad een advies uitbracht over het chronisch vermoeidheidssyndroom ME/CVS. Het advies: neem mensen met deze aandoening serieus. Direct barstte er een heftig debat los in allerlei media over deze aandoening ‘lichamelijk’ of ‘psychisch’ is. Activistische patiëntenorganisaties riepen dat ze geen cognitieve gedragstherapie wensen, want: ‘Ik ben toch niet gek, ik heb gewoon een ziekte, dus ik hoef niet in therapie’. Nog niet zo lang geleden zei een mevrouw met CVS tegen de krant dat ze ‘hoopt dat mijn ziekte nu eindelijk af is van het stigma psychologische aandoening’.

Aanstellerij

Dit is de wereld op zijn kop. Zeker, er wordt veel gestigmatiseerd rond psychische aandoeningen. Helaas. Maar dat ligt niet aan de aandoening. Het is hoe de omgeving erop reageert. Psychische aandoeningen zijn helemaal geen aanstellerij. Iedereen die ergens aan lijdt, moet je serieus nemen, ongeacht de oorzaak. Zou het niet veel beter zijn om het hele verschil tussen ‘lichamelijke’ en ‘psychische’ aandoeningen op te heffen? Want: verouderd, iets van vroeger, niet relevant in het licht van de nieuwste inzichten. Dan kunnen medische wetenschappers vol inzetten op het ontrafelen van de wisselwerking tussen hersenen en gevoel, nieuwe medicijnen ontwikkelen met minder bijwerkingen, behandelingen die echt werken. En dan hoef ik niet steeds maar weer uit te leggen dat wat ik heb gewoon een aandoening is, iets waar ik mee te maken heb, net als heel veel anderen. En dat er, gelukkig, net als met veel andere aandoeningen, in de meeste gevallen heel goed mee te leven is.

Meer weten?

• Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u samen met uw partners samenwerkt aan de aanpak van personen met verward gedrag.
• Op de opleiding procesregisseur personen met verward gedrag leert u hoe u de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in uw gemeente.
• Op de cursus Suïcide preventie leert u hoe u voorkomt dat personen vroegtijdig een poging doen om een eind aan hun leven te maken.
• Op de opleiding coördinator eenzaamheid en sociaal isolement leert u hoe u de sociale cohesie bevordert en eenzaamheid en sociaal isolement waar mogelijk voorkomt en waar nodig doorbreekt.
• Op de cursus Inzicht in de Verslavingszorg leert u hoe u de opvang en hulpverlening organiseert voor personen met een verslaving.
• Op de opleiding Overlastcoördinator leert u hoe u verloedering en ernstige overlast in uw wijk aanpakt.