War on Drugs

Enige tijd geleden was ik op reis in Mexico dat veel te lijden heeft onder de aanwezigheid van drugskartels. De War on Drugs in Mexico is mislukt. De hoop was dat met een harde aanpak een drugsvrije wereld kon worden gecreëerd. Maar de manier waarop dit werd gedaan, was niet productief en werkte zelfs averechts. Door het toenemende geweld als gevolg van de
drugsoorlog zijn burgers het vertrouwen in
de overheid verloren en is diezelfde overheid
de grip op de drugsbendes kwijtgeraakt.

Frank van Summeren, adviseur veiligheid bij RONT Management Consultants en docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning.

Vrijlating van een drugskartelbaas

Illustrerend voor de falende aanpak van drugscriminaliteit in Mexico is de vrijlating van drugskartelbaas Ovidio Guzmán kort nadat hij in de noordelijk gelegen stad Culiacán in de staat Sinaloa was aangehouden door Mexicaanse veiligheidstroepen. De VS hadden de Mexicanen vorig jaar om uitlevering van Ovidio Guzmán gevraagd, op verdenking van het vervoeren van cocaïne, marihuana en amfetaminen. Volgens de Mexicaanse autoriteiten betraden 35 agenten het huis waar Ovidio Guzmán zich bevond. Tientallen zwaar bewapende handlangers van de bendeleider omsingelden daarop de woning en openden het vuur op de politietroepen. Ze namen ook een aantal agenten in gijzeling. Tegelijkertijd zorgde het kartel voor chaos en bloedvergieten in grote delen van de stad. Gemaskerde mannen met zware wapens wierpen brandende blokkades op. Op diverse plaatsen ontstonden vuurgevechten met de politie. Verspreid over de stad lagen slachtoffers op straat, sommigen in plassen bloed. Diverse voertuigen gingen in vlammen op. De geweldsuitbraak was reden voor het veiligheidskabinet van de regering om Ovidio Guzmán kort na zijn aanhouding weer vrij te laten. “De arrestatie van één crimineel kan niet meer waard zijn dan mensenlevens”, aldus president Andrés Manuel López Obrador op een persconferentie. “Het veiligheidskabinet heeft de beslissing genomen en ik steun die. We willen geen doden. We willen geen oorlog.” Het incident leerde dat de Mexicaanse overheid zelfs in een grote stad als Culiacán niet langer de dienst uitmaakt. Ondanks de vrijlating Ovidio Guzmán was het bloedvergieten nog niet afgelopen. Kort na de arrestatie en vrijlating van Ovidio Guzmán werd de commandant die deze actie leidde geliquideerd.

Vastlopende strijd

Latijns-Amerika telt jaarlijks 150.000 moorden en wordt hierdoor het moordcontinent genoemd. Dit continent betaalt veruit de hoogste prijs voor de War on Drugs. De kritiek op de strijd tegen drugscriminaliteit is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Het werelddrugsbeleid wordt door de Verenigde Staten en in mindere mate door Europa bepaald. Ondanks de vele arrestaties van leden van drugsbendes, onderscheppingen van drugs en jarenlange veroordelingen is de drugscriminaliteit eerder gegroeid dan afgenomen. In de VS en Europa komt het besef dat de bestrijding van drugscriminaliteit vastloopt en dat de repressieve aanpak die wordt gehanteerd niet perse de juiste is. Tegelijkertijd worden de drugskartels steeds machtiger. De winsten die zij behalen met de handel in drugs worden witgewassen en besmetten op deze manier de hele economie. Daarnaast doen de drugskartels steeds vaker hun intrede in andere criminele branches zoals mensenhandel, illegale prostitutie en ontvoeringen.

Groeiende problematiek

Het Sinaloa-kartel van Ovidio Guzmán is inmiddels actief in meer dan vijftig landen, waaronder Nederland. In Europa en in de VS is er een enorme afzetmarkt. Drugsdealers blijven actief zolang de vraag naar drugs blijft bestaan en het niet wordt gedecriminaliseerd of gelegaliseerd. Met alle gevolgen van dien waaronder tienduizenden moorden in Mexico. Het allergrootste probleem is dat er nauwelijks een alternatief is voor de drugscriminaliteit. Door het vele geweld als gevolg van de drugshandel zijn veel buitenlandse bedrijven uit Mexico vertrokken. Het gevolg is toenemende werkloosheid waardoor (nog meer) Mexicanen al dan niet gedwongen in de drugscriminaliteit terechtkomen. Uit angst voor het drugsgeweld zijn inmiddels tienduizenden Mexicanen op de vlucht geslagen. De Verenigde Staten houden hun grenzen echter nagenoeg dicht, waardoor de vluchtelingen voor de drugsoorlog nergens terecht kunnen.

Opgedane kennis en ervaringen

Wat kunnen we in Nederland en de rest van de wereld leren van de opgedane kennis en ervaringen die Mexico en in het bijzonder in de stad Culiacán zijn opgedaan bij de bestrijding van drugscriminaliteit? Allereerst dat alleen een repressieve aanpak niet altijd de oplossing is voor diepgewortelde criminaliteit in de samenleving. De bestrijding van drugscriminaliteit vraagt om een integrale aanpak waarbij repressie en preventie hand in hand gaan. Met goede voorlichting kan de vraag naar drugs worden verkleind en hiermee ook de handel in drugs en de criminaliteit (witwassen, liquidaties) die hiermee gepaard gaat. Door de kansen in achtergestelde wijken te vergroten, kan de voedingsbodem voor criminaliteit worden weggenomen. Dit zorgt niet alleen voor meer veiligheid, maar ook voor meer gelijkheid en minder armoede. De drugskartels kunnen hierdoor minder makkelijk nieuwe aanwas rekruteren in deze wijken.

Meer weten?

• Tijdens het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoor je hoe je ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in jouw gemeente voorkomt.
• Tijdens de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.