Wat kost een bestuurlijke boete?

Gerd-Jan Frijters, eigenaar van D&F Group BV, docent op de opleiding Safety Manager en auteur van het boek ‘Brainsafe, in 5 stappen naar een sterke veiligheidscultuur’.

Zijn investeringen in veiligheid te rechtvaardigen en leveren investeringen in veiligheid rendement op? Gerd-Jan Frijters geeft antwoord op deze vragen aan de hand van twee praktijkcases en drie thema’s: kosten van een ongeval, kosten van bestuurlijke boetes en het Rendement van en goed veiligheidsbeleid. In dit artikel beantwoordt hij de vraag: Wat kost een bestuurlijke boete?

Bij een metaalverwerkend bedrijf vindt een ongeluk plaats tijdens het inklemmen van een zware kokerbalk in een grote freesmachine. Omdat er geen hijs- hefwerktuig aanwezig is boven deze freesmachine, zijn twee medewerkers bezig de balk op de freesmachine te leggen. Een persoon laat de balk los en loopt naar de freesmachine om de kleminrichting om de balk te doen. Hierbij verschuift de balk en valt op de grond. De medewerker raakt bekneld met zijn onderbeen onder de balk. Zijn onderbeen is op drie plaatsen gebroken en de medewerker is acht maanden uit de running. Het menselijk leed achter deze gebeurtenis is onbeschrijflijk. Hoewel veel minder belangrijk dan het menselijk leed is ook de met dit ongeval samenhangende kostenpost groot.

Kosten arbeidsongeval

In een eerdere blog (https://blog.sbo.nl/veiligheid/rendement-van-veiligheid-wat-kost-een-ongeval/) zijn de loon-, werkplek- en medische kosten en de verloren omzet berekend. Ongevallen met blijvend letsel of ziekenhuisopname moeten op grond van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) binnen 24 uur bij de Inspectie SZW (ISZW) worden gemeld. Uitzonderingen op deze regel zijn verkeersongevallen die tijdens de arbeid plaatsvinden. In 2014 zijn 2.044 ongevallen gemeld bij de ISZW. Sinds 1 november 1999 kan de Inspectie bestuurlijke boetes uitschrijven als zij een overtreding met betrekking tot wet- en regelgeving constateert. Deze boete wordt gebruikt als handhavingsinstrument. In 2012 heeft de Inspectie voor 42,6 miljoen Euro aan boetes uitgeschreven.

Letsel

Bij circa zeventig procent van de arbeidsongevallen is sprake van letsel. Het merendeel van de personen met letsel komt terecht bij de Spoedeisende Hulpposten in ziekenhuizen. Stichting Consument en Veiligheid verzamelt hierover informatie in het Letsel Informatie Systeem. Door deze cijfers te vergelijken met deze van het CBS ontstaat een volledig beeld. Stichting Consument en Veiligheid heeft de incidentie (aantal arbeidsongevallen met medische verzorging) per duizend werkzame personen per sector bekeken. De horeca, de bouw en de industrie hebben (zoals verwacht) de hoogste incidentie. Daarnaast is het aantal ongevallen in de handel stijgende.

Sneeuwbaleffect

Ook het ongeluk in onderhavige casus is gemeld bij de Inspectie. De inspecteur legt de freesmachine, die niet voldoet aan het Arbobesluit, stil en gebiedt onder andere een geschikte hijsvoorziening te installeren. Hij legt een boete op van drieduizend euro op grond van Arbobesluit, artikel 7.3. Daarnaast legt de inspecteur een vijftal andere machines stil, omdat hij ziet dat deze niet aan de eisen voldoen. Voor geen van de machines is een risicobeoordeling op schrift gezet en de machines zijn niet beveiligd. Hiervoor krijgt de organisatie ook nog eens een boete van negenduizend euro. De lijst met bestuurlijke boetes per overtreding ligt vast en is nauwelijks te weerleggen door de organisatie. Na een ongeval zal de organisatie extra onder druk staan om de gekozen oplossing extra goed te toetsen aan wet- en regelgeving, aan de stand der techniek en om deze goed te documenteren. Deze activiteiten zullen zich vaak als een sneeuwbaleffect uitbreiden naar de rest van de organisatie. De directie kan zich niet meer permitteren om de kantjes eraf te lopen maar zal gedwongen zijn om alles volgens de regels te doen.

Juridische claims

Een andere belangrijke kostenpost die in toenemende mate opgeld doet zijn de juridische kosten. Het is voor het slachtoffer eenvoudiger geworden om fabrikant, dan wel de werkgever of zelfs beiden aansprakelijk te stellen. Schadeclaims door medewerkers aan het adres van de werkgever komen steeds vaker voor. Het FNV heeft in 2000 het “Bureau beroepsziekten” opgericht en biedt haar leden hulp aan bij aansprakelijkheidsclaims. Door versobering van de Ziektewet (ZW) en de Wet arbeidsongeschiktheid (WAO) zal de medewerker steeds schade door een arbeidsongeval of beroepsziekte bij de werkgever claimen. Deze schade kan bestaan uit inkomensschade en ideële schade (smartengeld). Volgens artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek (BW) moet je als werkgever in algemene zin voorkomen dat je medewerkers tijdens het werk schade lijden (privaatrecht). Deze plicht sluit aan bij de in de Arbowet omschreven zorgplicht (publiekrecht). Opmerkelijk hierbij is dat de bewijslast geheel bij de werkgever ligt. Deze risico’s zijn door verzekeraars nauwelijks meer te verzekeren en zullen in veel gevallen door de werkgever zelf moeten worden gedragen.

Meer weten?
Op de opleiding Safety Manager leert u hoe u de veiligheid op de werkvloer verbetert in uw organisatie.