Wet- en regelgeving ter bestrijding van ondermijning

Wat is de stand van zaken van de wet- en regelgeving voor de aanpak van ondermijnende georganiseerde criminaliteit. Er zijn verschillende wetsvoorstellen in voorbereiding, ingediend bij de Tweede en/of Eerste Kamer en een aantal wetswijzigingen zijn reeds in werking getreden. Daarnaast wordt er in werkgroepen geïnventariseerd of er nog oplossingen moeten
worden aangedragen van andere problemen.

Frank van Summeren, adviseur veiligheid bij RONT Management Consultants en docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning.

Gegevensuitwisseling

In opdracht van het Strategisch Beraad Ondermijning en in samenspraak met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Autoriteit Persoonsgegevens is een model privacy protocol opgesteld dat door gemeenten kan worden toegepast bij het delen van informatie in het kader van de aanpak van ondermijnende georganiseerde criminaliteit. Het model privacy protocol maakt inzichtelijk op welke wijze de informatiedeling binnen een gemeente kan worden ingericht. Het beschrijft aan de hand van een stappenplan welke mogelijkheden gemeenten hebben om op dat op een rechtmatige manier te doen, waarbij rekening wordt gehouden met de grenzen van bestaande wetgeving om informatie binnengemeentelijk te kunnen delen. Bij iedere stap van het beschreven proces moet een concrete afweging worden gemaakt of bepaalde persoonsinformatie in een voorliggend geval mag worden verstrekt. Dit vloeit voort uit de geldende wetgeving in samenhang met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en waarborgt het op een transparante en zorgvuldige wijze omgaan met persoonsgegevens.

Naast het binnengemeentelijk delen van informatie is er ook aandacht voor de deling van informatie met andere organisaties in het kader van de aanpak van ondermijnende georganiseerde criminaliteit. Er wordt gestreefd naar een wetsvoorstel voor de verbetering van het gezamenlijk verwerken van persoonsgegevens binnen samenwerkingsverbanden dat binnenkort bij de Tweede Kamer moet worden ingediend.

Kroongetuigen kunnen een belangrijke rol spelen in het verkrijgen van informatie over criminele netwerken en daarmee in het vervolgen van misdrijven die de samenleving ondermijnen. Er wordt gekeken naar de verruiming van de mogelijkheden tot het doen van toezeggingen aan kroongetuigen.

Weerbaar bestuur

Er is wetgeving in procedure om het strafmaximum voor bedreiging te verhogen van twee naar drie jaar gevangenisstraf. Voor bedreiging van burgemeesters en bestuurders met een publieke taak komt hier nog een derde bij, zodat de maximale gevangenisstraf vier jaar wordt. Voor bepaalde kwetsbare functies is een hoge mate van integriteit van cruciaal belang.

Voor die functies is het streven dat relevante politiegegevens een grondslag kunnen zijn om een Verklaar van Goed Gedrag (VOG) te weigeren. Het wetsvoorstel VOG politiegegevens is inmiddels ingediend bij de Tweede Kamer.

Het wetsvoorstel wijziging wet Bibob met onder andere de uitbreiding van het toepassingsbereik en versterking van de eigen onderzoeksmogelijkheden van bestuursorganen is in de Tweede Kamer aangenomen en inmiddels aan de Eerste Kamer gezonden. De consultatie van de tweede tranche van de wetgeving Bibob is gesloten.

Aanpak (drugs)criminaliteit

Er is een wetsvoorstel ingediend die het mogelijk maakt om kosten die door het Openbaar Ministerie en opsporingsdiensten worden gemaakt voor het vernietigen van de in beslag genomen voorwerpen zoals drugs, te verhalen op de dader. De wet ligt momenteel bij de Raad van State voor advies. Geld is een belangrijke drijfveer van criminelen. Het streven is om te bewerkstelligen dat crimineel vermogen beter kan worden afgepakt door verruiming van onderzoek naar vermogen van een veroordeelde, beslag op crimineel vermogen in andere lidstaten van de Europese Unie en versnelling van de ontnemingsprocedure.

Nieuwe psychoactieve stoffen zijn een vorm van synthetische drugs die de effecten van drugs zoals ecstasy, speed en cocaïne nabootsen. Er is wetgeving in voorbereiding om nieuwe vormen van deze stoffen te kunnen verbieden. Bij precursoren gaat het om stoffen die (uitsluitend) worden gebruikt voor de drugsproductie. Er is wetgeving in voorbereiding om invoer en bezit van deze stoffen te kunnen verbieden, aansluitend op bestaande Europese regelgeving.

Criminelen kunnen vanwege de anonimiteit huurauto’s gebruiken om bijvoorbeeld drugs te vervoeren. Het steven is om dit te voorkomen. Hiervoor wordt gezocht naar mogelijke oplossingen om het gebruik van huurauto’s voor criminele activiteiten tegen te gaan. Containerterminals in zee- en luchthavens en spoorwegemplacementen worden misbruikt voor de smokkel van drugs. Het voorstel is om het binnendringen op die besloten terreinen strafbaar te stellen.

Criminelen kunnen (koop en huur) woningen gebruiken om bijvoorbeeld hun buit op te slaan of geld wit te wassen. Het gebruik van deze panden voor criminele activiteiten evenals oplossingen daarvoor wordt onderzocht. Er is een wetsvoorstel om de burgemeester de bevoegdheid te verlenen om een woning te sluiten bij het verstoren van de openbare orde door het aantreffen van wapens in een woning of het beschieten van de woning.

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoor je hoe je ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in jouw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.