Wetsvoorstel bestuurlijk verbod rechtspersonen in consultatie

Op 6 maart 2018 verscheen een internetconsultatie van het voorstel tot de “Wet bestuurlijk verbod rechtspersonen”. In deze nieuwe wet wordt de Minister voor Rechtsbescherming de bevoegdheid verschaft om een rechtspersoon bij besluit te verbieden en te ontbinden indien zijn werkzaamheid in strijd is met de openbare orde.

Franc Pommer, advocaat bij Hekkelman Advocaten & Notarissen en docent op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid en spreker op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit.

Huidige bevoegdheid artikel 2:20 BW

Het idee van de nieuwe wet is geschoeid op de reeds bestaande bevoegdheid om rechtspersonen waarvan de werkzaamheid in strijd is met de openbare orde te verbieden, die op dit moment is geregeld in artikel 2:20 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Daarin is de ontbindingsbevoegdheid echter belegd bij de civiele rechter, die uitsluitend op verzoek van het openbaar ministerie een rechtspersoon kan verbieden en ontbinden, als voldaan wordt aan de daaraan gestelde eisen. De bestaande bevoegdheid wordt door de initiatiefnemers van het wetsvoorstel te weinig effectief bevonden. In de eerste plaats om dat het verbieden van een rechtspersoon te veel tijd kost en daarnaast omdat de huidige bevoegdheid in de praktijk moeilijk toepasbaar blijkt te zijn, omdat crimineel handelen van leden van een rechtspersoon niet snel aan de rechtspersoon wordt toegerekend. De nieuwe Wet bestuurlijk verbod rechtspersonen moet hierin verandering brengen.

Outlaw Motorcycle Gangs (OMG)

De concrete aanleiding voor het wetsvoorstel is de groeiende behoefte om met name Outlaw Motorcycle Gangs (OMG’s) – zoals Bandidos, de Hells Angels en Satudarah – te kunnen aanpakken. Deze OMG’s vormen volgens de initiatiefnemers van het wetsvoorstel een bedreiging van de openbare orde en veiligheid, omdat zij de maatschappij ondermijnen en ontwrichten door afpersing, intimidatie, bedreiging en geweld. Wel benadrukken de initiatiefnemers dat de verbodsmogelijkheden in dit wetsvoorstel zich niet exclusief op het verbieden van OMG’s richt. Iedere rechtspersoon die voldoet aan de criteria van het wetsvoorstel, kan op grond daarvan verboden worden. Alleen politieke partijen zijn van de toepassing van het wetsvoorstel uitgezonderd.

Strijd met de openbare orde

De belangrijks voorwaarde om een rechtspersoon te kunnen ontbinden, is dat – net als in het huidige artikel 2:20 BW – de werkzaamheid van een rechtspersoon in strijd moet zijn met de openbare orde. Dat is het geval als die werkzaamheid een daadwerkelijke en ernstige aantasting vormt van wezenlijke beginselen van het Nederlandse rechtsstelsel en daarmee de samenleving wordt ontwricht of kan worden ontwricht. Voor de invulling van het begrip wordt aangesloten bij het huidige artikel 2:20 BW en de ontwikkelde rechtspraak. Nb. dit openbare ordebegrip is niet hetzelfde als bij de toepassing van bevoegdheden van de burgemeester op grond van de Gemeentewet, waarbij het gaat om de verstoring van de naar plaats en tijd bepaalde normale gang van zaken op voor het publiek toegankelijke plaatsen.

Toerekening gedragingen leden

Als een belangrijke uitbreiding en verbetering ten opzichte van de huidige bevoegdheid in artikel 2:20 BW wordt door de initiatiefnemers gezien, dat het beter mogelijk is om gedragingen van leden toe te rekenen aan de rechtspersoon. Dit is volgens het voorstel mogelijk indien gedragingen van de leden samenhangen met de werkzaamheid of het doel van de rechtspersoon, ze in georganiseerd verband hebben plaatsgevonden en ze door de rechtspersoon worden geduld. Deze drie criteria zijn ontleend aan de Duitse Vereinsgesetz, waarin een vergelijkbare bepaling is opgenomen als wordt voorgesteld in dit wetsvoorstel.

Verbod is een beschikking

Een besluit van de minister tot een bestuurlijk verbod is een beschikking zoals bedoeld in artikel 1:3 lid 2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Hiertegen kan door de betreffende rechtspersoon dan ook bezwaar en beroep worden ingesteld.

Bijzondere bepalingen

Het wetsvoorstel bevat tot slot nog enkele bijzondere bepalingen met betrekking tot corporaties, die eveneens kunnen worden verboden en ontbonden en de verwerking van persoonsgegevens.

Meer weten?

• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.
• Op de cursus Openbare Orde, Rampen en Noodbevoegdheden leert u wat de bevoegdheden en taken zijn van de burgemeester bij de openbare orde handhaving.
• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leert u hoe u misstanden in uw gemeente voorkomt dan wel bestrijd.