SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Inwoners van Nederland maken zich de meeste zorgen over spanningen tussen bevolkingsgroepen, cyberdreigingen en terrorisme. Over terrorisme zijn de zorgen gestegen ten opzichte van het najaar van 2023. Dreigingen voor de (nationale) veiligheid die als meest waarschijnlijk worden gezien zijn cyberdreigingen en georganiseerde criminaliteit. Daarnaast hebben minder mensen actie ondernomen om voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen ten opzichte van voorgaande jaren. Dat en meer blijkt uit de nieuwste Risico- en Crisisbarometer (RCB), het publieksonderzoek van de NCTV naar de beleving van het algemeen publiek van risico’s en dreigingen voor de nationale veiligheid.
De voorjaarsmeting 2024 van de Risico- en Crisisbarometer (RCB) is uitgevoerd tussen 22 maart en 8 april 2024. Om inzicht te krijgen in wat Nederlanders als bedreigend ervaren beantwoordden deelnemers vragen over 17 mogelijke gebeurtenissen die een dreiging kunnen vormen voor de (nationale) veiligheid. Hierbij geven ze aan wat ze denken dat de kans is dat een gebeurtenis voorkomt, hoe ernstig ze die gebeurtenis inschatten en hoeveel zorgen ze zich erover maken – in het algemeen en voor zichzelf en naasten.
Als het gaat om dreigingen voor de nationale veiligheid maken inwoners van Nederland zich de zich de meeste zorgen over spanningen tussen bevolkingsgroepen (47%), cyberdreigingen (44%) en terrorisme (43%). Wanneer het zich voor zou doen wordt het stoppen van vitale processen – zoals onder andere langdurig geen elektriciteit, geen gas of geen internet – als het meest ernstig gezien: zeven op de tien ziet dit als catastrofaal of zeer ernstig.
Cyberdreiging en georganiseerde criminaliteit ervaren als meest waarschijnlijk
Inwoners schatten cyberdreigingen (75%) en georganiseerde criminaliteit (74%) in als het meest waarschijnlijk. In december 2023 heeft de NCTV het dreigingsniveau terrorisme verhoogd. Ten opzichte van de meting in het najaar van 2023 valt op dat men terrorisme (van 48% naar 60%) en extremisme (van 62% naar 69%) als waarschijnlijker is gaan zien. Ook spanningen tussen bevolkingsgroepen ziet men als waarschijnlijker (van 63% naar 70%) ten opzichte van de najaarsmeting van 2023. Daarnaast valt op dat men geopolitieke en militaire dreigingen als waarschijnlijker is gaan zien (van 52% naar 61%), maar dat men hier zich juist minder zorgen om maakt (van 43% naar 30%).
Vertrouwen in de overheid
Vier op de tien (40%) van de inwoners geeft aan geen (9%) of weinig (31%) vertrouwen in de overheid te hebben. In het najaar van 2023 was dit percentage opgeteld 47%. Nederlanders vinden het lastig om in te schatten of de overheid voldoende doet om risico’s en dreigingen te voorkomen. Dreigingen waar een relatief groot deel van de inwoners vindt dat de overheid te weinig doet om deze te voorkomen, zijn spanningen tussen bevolkingsgroepen (56%) en georganiseerde criminaliteit (49%). Ongeveer een derde van inwoners heeft (heel) veel vertrouwen in de informatievoorziening van de overheid bij een ramp of crisis. Een iets groter deel (39%) heeft niet veel, maar ook niet weinig vertrouwen. Eén op de vijf (20%) heeft weinig tot helemaal geen vertrouwen.
Weerbaarheid bij uitval voorzieningen
Slechts 15% van inwoners van Nederland geeft aan actie te hebben ondernomen om voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen. Dat aantal is gedaald ten opzichte van 2023 (gemiddeld 18%) en 2022 (gemiddeld 28%). Een gevolg van een risico of dreiging kan zijn dat een bepaalde voorziening uitvalt, zoals bijvoorbeeld internet, stromend water uit de kraan of uitval van elektriciteit. Bijna twee op de drie inwoners van Nederland geeft aan kaarsen en aanstekers in huis te hebben (61%) en houdbaar eten op voorraad te hebben (59%). Toch geeft slechts één op drie aan dat ze flessen water (34%) of een powerbank hebben om hun telefoon op te laden (33%). Een nóg kleinere groep heeft een radio op batterijen (17%) voor noodgevallen. Bij uitval van voorzieningen kan op korte termijn een noodsituatie ontstaan. Zo geeft een deel van de inwoners van Nederland aan zich binnen twaalf uur niet meer zelf te kunnen redden bij de uitval van elektriciteit (28%), wanneer geen water meer uit de kraan komt (27%) en uitval van het betalingsverkeer (20%), internet (19%) of telefonie (19%).
De RCB wordt twee keer per jaar uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NCTV. Het onderzoek bestaat uit een online kwantitatieve enquête onder 2242 Nederlanders van 18 jaar en ouder. De uitkomsten worden gebruikt voor planvorming en de voorbereiding op risico- en crisiscommunicatie. In het najaar van 2024 wordt het onderzoek opnieuw uitgevoerd.
Documenten
Meer weten?
Tijdens de opleiding Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid leer je een lokaal integraal veiligheidsbeleid opstellen voor jouw gemeente.
Tijdens de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leer je van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor jouw uitvoeringspraktijk.
Tijdens de opleiding Adviseur Zorg en Veiligheid leer je de samenwerking tussen betrokken zorg- en veiligheidspartners organiseren en regisseren
Tijdens het Nationaal Congres Zorg en Veiligheid leer je de samenwerking versterken op het snijvlak van sociaal domein, zorg, veiligheid en strafrecht.
Tijdens de cursus Aanpak van mensenhandel en uitbuiting leer je mensenhandel preventief aanpakken en uitbuiting voorkomen.
Tijdens de cursus Aanpak complexe woonoverlast leer je woongenot terugbrengen en werk je aan een duurzame oplossing voor de overlastgever.
Tijdens de opleiding Aanpak van jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen leer je om met ketenpartners tot een preventieve integrale aanpak te komen.
Tijdens het congres Jonge aanwas uit de jeugdcriminaliteit hoor je hoe je tot succesvolle samenwerkings- verbanden komt bij de aanpak van jonge aanwas
Tijdens de cursus Omgaan met maatschappelijke onrust, polarisatie & radicalisering leer je onrust vroegtijdig signaleren en adequaat handelen
Tijdens de opleiding Coördinator Evenementenveiligheid leer je omgaan met risico’s zoals te grote bezoekersstromen, onvoorspelbare weersomstandigheden, excessief drugsgebruik en maatschappelijke onrust
Tijdens de opleiding Bibob coördinator leer je hoe je de wet Bibob toepast in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Personen met onbegrepen gedrag krijg je praktische handvatten en theoretische kaders om dit gedrag te begrijpen en beïnvloeden
Tijdens de jaaropleiding Integrale aanpak van ondermijning leer je hoe je verantwoording aflegt over de aanpak van ondermijning in jouw regio.
Tijdens de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Inzicht in de Criminologie leer je wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe je deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
Tijdens de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leer je hoe je komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Wijk- en gebiedsmanager wordt aan de hand van zowel theorie als praktijkvoorbeelden uiteengezet hoe een strategie die zich richt op gedragsverandering richting verduurzaming niet los gezien kan worden van een participatiestrategie gericht op de wijk.
Ondermijning is niet alleen een veiligheidsprobleem maar ook een sociaal maatschappelijk probleem. Alle antwoorden en actualiteiten tijdens het congres Ondermijning
