‘Minder concurrentie in de zorg? De vraag is of dat mag…’

Weinig bedrijfstakken staan momenteel meer in de belangstelling dan de zorgsector – en heus niet alleen vanwege corona. De zorgsector lijkt aan de vooravond te staan van ingrijpende veranderingen. Joris Rijken, advocaat Zorg bij AKD en docent van de opleiding Jurist in de Zorg, laat er zijn licht over schijnen.

Wat waren de belangrijkste veranderingen de afgelopen jaren?

‘De invoering van de AVG. Dat is weliswaar al weer even geleden, maar de wettelijke eis persoonsgegevens goed te beschermen heeft behoorlijk wat teweeggebracht. Twee jaar geleden legde de Autoriteit Persoonsgegevens voor het eerst een grote boete op aan het Haagse Hagaziekenhuis, omdat allerlei medewerkers in het dossier van een bekende Nederlander bleken te hebben gekeken. Die boete bedroeg € 460.000. Bescherming van de privacy blijft een belangrijk item, al was het maar omdat het je duur kan komen te staan als je in gebreke blijft.’

Hoe houd je je als jurist staande binnen het complexe speelveld in de zorg?

‘Dat hangt er een beetje vanaf in wat voor organisatie je werkt. Zeker in de zorg geldt dat het juridische perspectief er maar een van vele is. Voor bestuurders is het juridische perspectief niet het enige; zij moeten in hun besluitvorming veel factoren laten meewegen. Je moet er als jurist in de zorg dus tegen kunnen dat een bestuurder jouw advies naast zich neerlegt of willens en wetens besluit een juridisch risico te nemen. Dat is ook het interessante van de zorgsector als werkterrein voor juristen. Er spelen veel belangen een rol en je moet gevoel hebben voor dat complexe speelveld.’

Welke kennis en vaardigheden zijn voor een jurist in de zorg belangrijk?

‘Kennis van governance, dus de manier waarop de zorgorganisatie wordt bestuurd. Er bestaat al wat langer een governance code specifiek voor de zorg, maar de laatste tijd worden externe toezichthouders zoals de Zorgautoriteit en Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) op dit aspect steeds actiever. Bestuurders dienen zorgvuldig te handelen. Juristen kunnen hen daarin ondersteunen. Het gaat daarbij trouwens niet alleen om zorgvuldige besluitvorming. Het is ook zaak om de besluitvorming te monitoren en ook de Raad van Toezicht moet zijn werk goed doen. Veel juristen in de zorg zijn overigens secretaris van de Raad van Bestuur, dus ze zitten al dicht genoeg bij het vuur om deze rol goed te kunnen pakken.’

Op welk vlak verwacht je de komende tijd de meeste wijzigingen?

‘In de Jeugdzorg. Die kraakt in zijn voegen. Er is een groot tekort aan geld en de wachtlijsten zijn lang. Daarom verwacht ik dat de overheid gaat ingrijpen. Ook in de geneeskundige zorg is een flinke koerswijziging op til. In veel verkiezingsprogramma’s van politieke partijen wordt ervoor gepleit de concurrentie in de zorg los – of in ieder geval losser – te maken en meer in te zetten op samenwerking. De vraag is echter of dat mag. Zorgaanbieders vallen immers onder het mededingingsrecht en de ACM houdt daar toezicht op. Dat beperkt de mogelijkheid tot samenwerking. Het is een interessant maar ingewikkeld en riskant spanningsveld, want als je het niet goed doet riskeer je een boete van de ACM.’