Gezondheidszorg in 2030: de gezonde levensverwachting

In 1981 had een 30-jarige man een levensverwachting van 75 jaar. In 2017 is dit gestegen naar 81 jaar. Voor een 30-jarige vrouw was de levensverwachting in 1981 bijna 81 jaar en in 2017 maar liefst 84 jaar. De gemiddelde levensverwachting is in 36 jaar toegenomen met gemiddeld 4,5 jaar. Zijn de jaren die we als gezond ervaren ook toegenomen?

De onderstaande analyse is op basis van de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Chronische ziektes

Een chronische ziekte is een ziekte waarvan de klachten – afhankelijk van de ziekte – minimaal zes maanden aanhouden. In 2016 had in Nederland maar liefst 34% van de bevolking een of meerdere langdurige aandoeningen die meer dan zes maanden aanhielden. De verwachte levensjaren zonder chronische aandoening is tussen 1981 en 2017 afgenomen, voor zowel mannen als voor vrouwen. Dit betekent dat een volwassene in 2017 gemiddeld eerder een chronische ziekte ontwikkelde dan in 1981. In 1981 had een 30-jarige man een levensverwachting zonder chronische ziektes van 60 jaar. Tegen 2017 is deze levensverwachting gedaald tot 53 jaar. Een vrouw van 30 jaar heeft tussen 1981 en 2017 een nog sterkere afname. Van 61 gezonde levensjaren zonder chronische ziektes naar slechts 49 levensjaren. Dit is significant. Ervaren mensen dan ook minder levensjaren als ‘gezond’?

Gezondheidservaring centraal

Hoewel de levensverwachting zonder chronische aandoening significant is gedaald, worden er steeds meer levensjaren als gezond ervaren. In 1981 ervoer een 30-jarige man 63 levensjaren als gezond en een 30-jarige vrouw 66. In 2017 is het aantal verwachte gezond ervaren levensjaren toegenomen tot 68 jaar bij 30-jarige mannen en vrouwen. Deze stijging staat averechts op de chronische ziekteverwachting. Dit betekent dat levensjaren langer als gezond worden ervaren, hoewel er wel gemiddeld veel eerder sprake is van een chronische ziekte.

Inkomen en gezondheid

In 2014 had een 30-jarige volwassene met een laag inkomen➊ een gemiddelde levensverwachting van 78 jaar. Een vergelijkbare volwassene met een hoog inkomen➋ had een gemiddelde levensverwachting van 85 jaar. Dit betekent een verschil van 7 levensjaren puur op basis van het inkomen. De levensverwachting zonder chronische ziekte is ook gelinkt aan het inkomen. Een 30-jarige volwassene met een hoog inkomen heeft gemiddeld 7 extra levensjaren zonder chronische ziektes. Tot slot is het verschil in gezondheid tussen de lage en hoge inkomens vooral merkbaar in de gezond ervaren levensjaren. Gemiddeld ervaart een 30-jarige volwassene met een laag inkomen 56 levensjaren als ‘gezond’, tegenover 73 gezond ervaren levensjaren van dezelfde volwassene met een hoog inkomen.

Onderwijsniveau en gezondheid

Het Centraal Bureau voor Statistiek maakt onderscheid tussen drie onderwijsniveaus op basis van de hoogst genoten opleiding, namelijk laag onderwijs (basisonderwijs, vmbo en MBO-1), middelbaar onderwijs (havo/vwo en MBO-2/3/4) en hoog onderwijs (hbo of wo). In de onderstaande tabel staat de levensverwachting, verwachte levensjaren zonder chronische aandoening en gezond ervaren levensjaren afgezet tegen het opleidingsniveau. Een hoger opleidingsniveau betekent gemiddeld een betere levensverwachting, meer levensjaren zonder chronische ziekte en meer levensjaren die als gezond worden ervaren.

Conclusie

Sinds 1981 is de levensverwachting toegenomen. Het aantal levensjaren zonder chronische ziekte is drastisch afgenomen. Desondanks ervaren we toch meer levensjaren als gezond. Inkomen en opleidingsniveau zijn de grote factoren in de levensverwachting en de verwachting van de gezonde jaren. Hoe hoger het inkomen en het opleidingsniveau, hoe beter de gezondheid is. De gezondheidservaring is ook sterk gerelateerd aan het opleidingsniveau. Een hoger opleidingsniveau betekent een betere gezondheidservaring.

➊ Uit de laagste 20% van de inkomensverdeling. Dit betekent een besteedbaar jaarinkomen van maximaal €17.000,-.
➋ Uit de hoogste 20% van de inkomensverdeling. Dit betekent een besteedbaar jaarinkomen van minimaal €48.000,-.