SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Op de markt is je gulden een daalder waard. Dat leek onze minister van Financiën in 2002, Hans Hoogervorst, wel wat. Hij had last van de immer stijgende kosten van zorg om zijn huishoudboekje van Nederland rond te krijgen.
Stelsel van marktwerking in de zorg
Hans Hoogervorst stapte in 2002 als minister over naar het ministerie van Volksgezondheid en in 2006 trad een stelsel van marktwerking in de zorg in werking. Ziekenfondsen werden zorgverzekeraars en verkochten nu zorgverzekeringen. Ze werden nu zorg inkopers en kochten zorg in voor hun verzekerden: ziekenhuiszorg, huisartsenzorg, paramedische zorg enz. Concurrentie houdt de zorgpremies en de prijs van zorg laag. Je kunt zo maar failliet gaan in de concurrentiestrijd, maar het huishoudboekje van de staat wordt er beter van.
Invloed van marktwerking op kwaliteit
Maar krijg je voor die gulden die een daalder wordt ook kwaliteit? Op de wekelijkse dorpsmarkt zijn het de consumenten die de prijs-kwaliteit zelf afwegen. In de zorg zijn dat de zorgverzekeraars, maar kunnen en doen ze dat wel? Selectieve inkoop noemen we dat, de beste prijs-kwaliteit verhouding wordt gehonoreerd. Maar is er dan nog keuzevrijheid van de consument en de zorg overal bereikbaar? En wat kost het maktstelsel zelf eigenlijk? Op de gemeentelijke weekmarkt loopt een marktmeester rond, die de regels hanteert die de gemeente voor de markt heeft vastgesteld. Plekken worden toegewezen voor een gevarieerd aanbod, prijzen moeten zichtbaar en vergelijkbaar zijn. Niet veel groenten- of kaasstallen. Er is gereguleerde concurrentie, bewaakt door de marktmeester. In de Zorg is er de Nederlandse Zorgautoriteit als marktmeester. Deze houdt toezicht op zowel zorgaanbieders als zorgverzekeraars. De Autoriteit Consument en Markt waakt over het consumentenbelang in het marktstelsel, de Inspectie voor de Gezondheidszorg over kwaliteit en veiligheid van patiënten. Ook de Nederlandse Bank heeft een waakhond functie.
Bureaucratie in de zorg
Regels, documenten en formulieren in de gezondheidszorg dus in overvloed, vanwege de gereguleerde concurrentie. En die bureaucratie, die kost wat! Maar belangrijker: wie ziet door de bomen nog het bos, wie kan aan de knoppen draaien om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg te garanderen? Een vraag die bij de verkiezingen van 2016 zeker aan bod moet komen.
Door: Jan Maarten Boot , Hoofddocent van de cursus Inzicht in de Gezondheidszorg
Meer weten over de marktwerking in de zorg?
Tijdens de cursus Inzicht in de Gezondheidszorg leert u meer over het stelsel van marktwerking m.b.t. zorgverzekeraars-zorgaanbieders-zorgvragers, de bekostiging en marktwerking en het overheidsbeleid en marktwerking
Bekijk het programma van de Cursus Inzicht in de Gezondheidszorg
Wat vergeten wordt (werd, met dank aan de heer Bos) is dat in marktwerking een spanningsveld zit. Dat ziet er eenvoudig uit (misschien daarom maar geen aandacht aan besteed?):
In een markt heb je klanten en leveranciers. Klanten willen zo veel mogelijk tegen een zo laag mogelijke prijs, liefst gratis. Leveranciers willen zo weinig mogelijk leveren (liefst niets) tegen een zo hoog mogelijke prijs.
Dat is dus een conflicterend belang waarbij het de vraag is wie aan het langste eind trekt, de klant of de leverancier… Daar hoef je dus geen dure en ingewikkelde studies op los te laten.
Ik werk nu 14 jaar in de ouderenzorg. Wij hebben door de marktwerking in de zorg een prima door de overheid gecontroleerd ziektekostenstelsel verkwanseld aan op winstoogmerk beluste verzekeraars. In dat stelsel zat ook nog eens prima het verschil tussen arm en rijk verweven.(ziekenfondsgrens). Inmiddels houden wij verzekeraars met belastinggeld levend. Resultaat is dat we een ouderenzorg gaan overhouden waarbij we de extra aandacht die ouderen kunnen krijgen op het bordje leggen van vrijwilligers en mantelzorgers die allemaal 2 banen hebben in hun gezin om de economie van Nederland in stand te houden. Want we moeten consumeren. Een beschaafd land zorgt goed voor zijn ouderen en voor mensen die het niet zo getroffen hebben in hun leven. Nederland is dat sinds de markwerking in de zorg aan het verkwanselen. En moeten we nu allemaal links gaan stemmen? Ik weet het niet. Toen ik meer dan een decennia geleden SP stemde en zij 27 zetels haalde, duurde het een kopje koffie tussen Marijnissen en Bos en een links kabinet was een utopie. Partijbelangen prevaleren dan boven voljsbelangen. Want dan hadden zij wel een kurk op de fles van de marktwerking in de zorg kunnen duwen. Mvg een verontruste zorgmedewerker.