SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
In bestuurskamers van onderwijsinstellingen vindt momenteel een opmerkelijke verschuiving plaats. De rol van de controller in het onderwijs transformeert zichtbaar van financiële waakhond naar strategisch sparringpartner: van werken met spreadsheets naar het uitdenken van scenario’s en van terugkijken naar vooruitdenken. Hoewel termen als value creation, predictive analytics en KPI’s steeds vaker opduiken, geeft Hinrich Slobbe, docent van de opleiding Controller in het Onderwijs, antwoord op de essentiële vraag: waar staan we nu écht en wat betekent dit voor onze organisatie?
Control is meer dan cijfers schuiven
Binnen het onderwijs gaat sturen altijd over het vinden van de juiste balans tussen geld, kwaliteit en idealen. Tot voor kort betekende control vooral het bewaken van budgetten, het verantwoorden van subsidies en het zorgvuldig opstellen van jaarrekeningen. Die tijd ligt achter ons. De maatschappelijke opdracht van onderwijs vraagt controllers die meebewegen met het primaire onderwijsproces. Controllers die beseffen dat rendement in het wo, hbo, mbo, vo of po niet uitsluitend financieel, maar juist maatschappelijk en leerlinggericht is. Hierdoor verschuift ook het referentiekader van de controller in het onderwijs. Waar voorheen vooral werd gecontroleerd of iets goed werd gedaan (output), ligt de nadruk nu steeds vaker op of het goede wordt gedaan (bedoeling). Dat vraagt lef en communicatie, want met dashboards en ratio alleen kom je er niet meer.
Van spreadsheet naar waardevolle stuurinformatie
De vijf dimensies van waardecreatie plaatsen de controller midden in een dynamisch krachtenveld van maatschappelijke opbrengsten, sociale legitimiteit, onderwijskwaliteit en strategische keuzes. Dat is een belangrijke ontwikkeling: het haalt control uit de sfeer van ‘compliance first’ en brengt het naar het hart van de onderwijsorganisatie. Toch blijft een belangrijke voorwaarde overeind: goede stuurinformatie vereist kennis van de organisatie én intensieve samenwerking met bestuur, onderwijsprofessionals en bedrijfsvoering.
Predictive analytics: cijfers vragen om betekenis
Predictive analytics is tegenwoordig een populair onderwerp tijdens studiedagen en trainingen. Hierbij gaat het echter niet om de techniek op zich, maar om de betekenis en interpretatie ervan. Modellen kunnen het verloop van personeel of studentenaantallen voorspellen, maar durven we vervolgens ook de beleidsmatige consequenties te aanvaarden? Hoe gaan we bijvoorbeeld om met een structureel tekort aan bekwaam personeel? En wat doen we als blijkt dat het huidige financieringsmodel sommige scholen benadeelt?
Control raakt ook aan cultuur
De spanning tussen cultuur en control vormt mogelijk de grootste uitdaging. Onderwijsinstellingen kennen een sterke professionele autonomie, wat terecht is. Tegelijkertijd ontbreekt regelmatig professionele verantwoordelijkheid. Daardoor wordt sturen op collectieve doelen en het verkrijgen van organisatiebreed inzicht bemoeilijkt. Controllers moeten daarom niet alleen goed kunnen rekenen, maar vooral ook goed kunnen luisteren. Ze moeten risico’s signaleren én verhalen begrijpen. Control in het onderwijs is daarmee nadrukkelijk ook relationeel vakmanschap.
Controle vraagt contextbesef
De transformatie van financial control naar business control is cruciaal en noodzakelijk, maar deze verandering vraagt meer dan alleen een nieuwe functienaam of een geavanceerd dashboard. Het vraagt om controllers die hun vak opnieuw durven vormgeven. Controllers die de taal van het onderwijs beheersen en de moed hebben om niet alleen op cijfers, maar vooral op betekenis te sturen. De echte winst ligt namelijk niet in de rekensom, maar in het verhaal erachter.
Word de controller van de toekomst
Wil jij de strategische positie van de controller in het onderwijs beter invullen? Meld je dan aan voor de opleiding Controller in het onderwijs van SBO. Je leert dan niet alleen omgaan met thema’s als digitalisering, duurzaamheid en risicomanagement, maar je leert ook alle lagen van de organisaties informeren en adviseren. Wil je meer weten over het programma? Vraag dan de brochure aan. De opleiding is ook volledig op maat te volgen als Incompany-traject.
