De impact van de decentralisaties op de begroting is ongelooflijk groot

Interview voorafgaand aan het seminar Jaarrekeningactualiteiten Gemeenten en Provincies met David Zijlmans RA (Specialist 3Ds bij EY) en Simon Jongepier RA (Concerncontroller bij de Gemeente Middelburg) over de impact van de decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten, tips voor een betere samenwerking en tips voor het opstellen van de jaarrekening.

Welke impact heeft decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten op de begroting van de gemeente?

De impact van de decentralisaties op de begroting is ongelooflijk groot. De totale lasten/baten van een gemeente nemen met 25%-45% toe. Het ontbreekt natuurlijk aan ervaringscijfers van uitgaven voor zorg, uitvoering en samenwerking. Dat betekent dat er veel onzekerheid in de programmabegroting 2015 van gemeenten zit. De begrotingen worden momenteel aangeboden aan de gemeenteraden. Een wisselend beeld komt daarin tot uitdrukking. Veel gemeenten hebben het uitgangspunt dat de decentralisaties moeten passen binnen de rijksmiddelen die over komen als zodanig verwerkt in de begroting. De decentralisaties zitten daarmee budgettair neutraal in de begroting. Is dat realistisch?

We zien ook gemeenten die veel tijd en energie hebben gestoken in het opstellen van een exploitatiebegroting voor de decentralisaties, waarbij zo goed en zo kwaad als dat gaat een inschatting is gemaakt van de kosten. In die gevallen blijkt veelal dat de kosten uitstijgen boven de rijksmiddelen. Hoe dan ook cruciaal is: beschrijf onzekerheden in de risicoparagraaf en ga direct met ingang van 1 januari monitoren hoe de kosten zich ontwikkelen. 2015 zal een ervaringsjaar worden, met alle mogelijke consequenties van dien.

Bevorderen van de samenwerking, makkelijker gezegd dan gedaan. Welke tips heeft u?

Wij onderscheiden “stappen voor het samenwerken”, Partnerselectie, beschrijving van de stand van zaken per deelnemer (wordt vaak overgeslagen), verkennen van scenario’s met een open mind (sluit niet bij voorbaat al vormen uit, voorkom vooringenomenheid), organiseer werkconferenties en denk na over burgerraadpleging, werk scenario’s praktisch uit. Daarna zijn er tal van vragen die beantwoord moeten worden, wij rubriceren ze naar organisatorisch, bestuurlijk juridisch, informatietechnologisch, financieel en fiscaal. Wat vaak wordt vergeten: exit-mogelijkheden, hoe om te gaan met eventuele consequenties van herindelingen of verplichte regionalisering.

Het kabinet heeft besloten de middelen per 2015 via een integratie-uitkering binnen het gemeentefonds aan gemeenten te verstrekken. Welke consequenties heeft dit voor gemeenten?

Een belangrijke consequentie hiervan is dat de verantwoordelijkheid van de raad verder toeneemt. De raad is volledig verantwoordelijk voor toezicht op de besteding van de middelen, dat is geen sinecure. Het is dan ook van groot belang om met de raad grondig te spreken over de planning & controlcyclus in de gemeente. De verantwoording wordt niet afgedwongen door SiSa of Iv3, de verantwoording is een zaak van raad versus college. Het betekent ook dat gemeenten zélf meer moeten nadenken over de verantwoording door opdrachtnemers aan de gemeente. Contractbeheer, -monitoring en -control is van cruciaal belang.

Waar moeten gemeenten & provincies opletten bij het opstellen van de jaarrekening?

Voor de jaarrekening 2014 van provincies is bijvoorbeeld van belang de afspraak dat zij gaan bijdragen in de frictiekosten in de jeugdzorg, dat zijn verplichtingen per jaareinde. Ook is van belang dat in de jaarrekening er rekening mee wordt gehouden dat het taakveld “jeugd” komt te vervallen, ook bijvoorbeeld personeeltechnisch kan dit consequenties hebben in de provinciale jaarrekening. Voor gemeenten is van belang dat de contracten grotendeels in 2014 zullen zijn/worden gesloten. Dat betekent dan ook dat de rechtmatige aanbesteding in 2014 moet worden getoetst. De contractafspraken zijn duidelijke voorbeelden van “niet uit de balans blijkende verplichtingen” die wel moeten worden  toegelicht in de jaarrekening 2014.

Seminar Jaarrekeningactualiteiten Gemeenten & Provincies | 2 december 2014 | Utrecht

Het interactief seminar Jaarrekeningactualiteiten Gemeenten & Provincies 2014 geeft een compleet overzicht van alle ontwikkelingen die betrekking hebben op uw jaarrekening.

Het programma is speciaal samengesteld voor Gemeenten en Provincies, maar ook voor instanties die vallen onder de Wet op Gemeenschappelijke Regelingen.
Het gehele programma en alle sprekers vindt u op de website van Jaarrekeningactualiteiten.