Verslaafd aan snelheid

Door Cees Wildervanck, zelfstandig verkeerspsycholoog en docent op de opleiding beleidsmedewerker Verkeer en Vervoer.

 

Jaarlijks verstuurt het CJIB miljoenen boetes voor te hard rijden. Op zich een wonder met al die overvolle wegen, maar het bewijst dat – op het moment dat het kan – we van een beetje doorrijden houden. Waarom eigenlijk? En kun je het afleren (en geld overhouden)?

Verkeersgedrag

Psycholoog Cees Wildervanck verdiept zich al jaren in verkeersgedrag en weet waarom we graag het gas indrukken: ‘We hebben twee belangrijke motieven om hard te rijden, plus een drogreden. Die motieven zijn gevoelsmatig: hardrijden geeft het gevoel dat we opschieten – wat overigens niet zo is – en dat we tenminste ons best doen om op tijd te komen. Het andere motief is dat een moderne, comfortabele auto op een comfortabele weg mentaal onderbelastend werkt. Met andere woorden, je hebt helemaal niet door dat je (hard) rijdt. Omdat we dat niet als prettig ervaren zoeken we inspanning en gaan we harder rijden. De drogreden is dat we ons aanpassen aan de snelheid van het overige verkeer, dat is een sociaal motief.’

Veiligheidssystemen

Nog een probleem: we wanen ons veiliger door de ingebouwde veiligheidssystemen (ABS, EPS, airbags, etc.), wat leidt tot onveiliger rijgedrag. Observeer aankomende winter maar eens de bestuurders die denken op winterbanden onkwetsbaar te zijn. Wildervanck is daarom ook geen fan van slipcursussen: ‘onderzoek wijst uit dat mensen die een slipcursus hebben gehad vaker een slipongeval hebben.’

Sensation seeking behavior

Wie de kans wil verkleinen om zijn auto, zichzelf en medeweggebruikers in de kreukels te rijden moet dus van het gas. Maar hard rijden afleren is verrekte moeilijk, zegt Cees Wildervanck. Van verslaving aan snelheid wil hij niet spreken, maar Cees Wildervanck herkent wel overeenkomsten bij hardnekkige doorrijders. ‘Sommige mensen vinden het prettig om meer prikkels te ervaren, die gaan ook diepzeeduiken of parachutespringen. Dat noemen we sensation seeking behavior.’

Oplossing voor te hard rijden

Er is een oplossing die je brievenbus vrijwaart van wit-paarse enveloppen: ‘Je kunt beginnen met de cruise control instellen, dat rijdt een stuk relaxter.’ Dan komt alleen het probleem van de mentale onderbelasting weer om de hoek. ‘Klopt,’ zegt Wildervanck, ‘het is wel ‘arousal’-verlagend, maar dat kun je ondervangen door bijvoorbeeld op je brandstofverbruik-meter te letten. Bij rustig en constant rijden verbruik je zichtbaar minder. Je krijgt dus direct feedback op je gedrag – dat werkt beter dan bij een schrijven van het CJIB, dat vaak weken later komt.’

En de onverbeterlijke leaserijder die met een tankpas van de baas in z’n premium model – verantwoordelijk voor het gros van de snelheidsovertredingen – de linkerbaan opeist? ‘Als straffen niet werkt kan een leasemaatschappij overwegen om goed gedrag te belonen. Hoe? Aan bijvoorbeeld het brandstofverbruik en de slijtage kunnen ze iemands rijgedrag aflezen.’

Zelftest

Hard rijden geeft het gevoel dat je opschiet, maar tijd win je er nauwelijks mee. Geloof je dat niet? Let dan tijdens je volgende rit maar eens op je navigatiesysteem. Na het invoeren van je bestemming zie je de verwachte aankomsttijd, waarbij het systeem uitgaat dat je de toegestane maximumsnelheid niet overschrijdt. Neem jezelf voor structureel 20 procent te hard te rijden en kijk of je twaalf minuten in een uur wint. Wedden van niet?

 

Meer weten?
Op de opleiding beleidsmedewerker Verkeer en Vervoer leert u van Cees Wildervanck, hoe u de verkeersveiligheid in uw gemeente kunt bevorderen.