Drie leerstrategieën die kwaadaardig zijn voor het leren

Maak jij gebruik van leerstrategieën in jouw les? De kans is aanwezig dat deze leren juist tegengaan. Paul Kirschner, emeritus-hoogleraar onderwijspsychologie bij de Open Universiteit en gasthoogleraar aan de Thomas More Hogeschool in België, is bij onderzoek een heleboel mythes tegengekomen. Een deel daarvan klopt simpelweg niet, maar een ander deel is daadwerkelijk leerdodend. Paul deelt in dit artikel drie kwaadaardige leerstrategieën in het onderwijs.

Mathemagenische en mathemathantische leerstrategieën

“Leren is geen cijfer dat je krijgt op een proefwerk, dat is presteren. Het gaat in het onderwijs om leren, iets opslaan in je langetermijngeheugen”, aldus Paul. In 1970 introduceerde psycholoog Ernst Rothkopf de term ‘mathemagenisch’, letterlijk activiteiten die leren baren. Een aantal jaar later, in 1989, kwam onderwijspsycholoog Richard Clark met een term voor leerdodende mythes: mathemathantisch. Het is belangrijk om mathemathantische leerstrategieën niet te gebruiken in het onderwijs.

Drie mathemathantische mythes in het onderwijs

Paul introduceert drie verschillende mathemathantische leerstrategieën:

• Leerstijlen, deze bestaan niet. Je kunt hooguit spreken van leervoorkeuren, en net als andere voorkeuren hoeven deze niet goed voor je te zijn. Onze eetvoorkeuren zijn namelijk vaak zout, vet of zoet. Leerstrategieën gebaseerd op voorkeur maken studeren vaak minder inspannend. Je kiest kijken naar een video boven een leerboek lezen. Jouw leervoorkeur – niet leerstijl – gaat vaak uit naar ‘makkelijke’ media, maar je leert beter van ‘moeilijke’ media. Je moet namelijk informatie cognitief verwerken, waardoor je leert. Dankzij deze en ook andere redenen zijn leerstijlen dus kwaadaardig voor leren.
• Leerpiramide, je leert 5% van wat de leraar zegt, 10% van wat je leest, 20% van een beeld en 80% als je doceert aan een ander. Het lijkt dus effectief om studenten aan elkaar te laten uitleggen, maar dat is niet zo. Lesprogramma’s die ervan uitgaan dat je theorie moet ervaren om te leren, leren studenten alleen maar hoe iets mis kan lopen. Goede instructie waarbij je doelmatig en doeltreffend gebruik maakt van de media die je ter beschikking hebt, zorgt dat mensen effectief en efficiënt op bevredigende wijze leren. De leerpiramide gaat uit van één beste manier van leren en doet dat niet.
• Multitasken, dit is onmogelijk. We kunnen alleen meerdere dingen tegelijk als maar een van de activiteiten informatieverwerking vereist. Leest een van jouw studenten een bericht op zijn/haar telefoon en stel jij een vraag? Dan is de kans groot dat de student jou niet goed heeft waargenomen. Hij of zij was namelijk bezig het bericht te verwerken en kon daarom niet verwerken wat jij zei. Als studenten ergens door zijn afgeleid, zijn zij dus niet aan het leren. Multitasken is dus ook een leerdodende mythe.

Ontdek meer mythes in het onderwijs

Wil jij meer weten over mathemathantische én mathemagenische leerstrategieën en hoe je o.a. daarmee als leraar het zelfgestuurd leren en de motivatie kan bevorderen? Bezoek dan het congres Leerstrategieën op 3 oktober 2023. Paul Kirschner vertelt tijdens een inspirerende keynote meer over kwaadaardige leerstrategieën. Wil je meer verdieping over dit onderwerp? Meld je dan aan voor de opleiding Zelfregulerend leren in het MBO & HO van SBO! Je leert tijdens deze vierdaagse opleiding welke leerstrategieën jij kunt inzetten om motivatie én prestatie van jouw studenten te verhogen. Deze opleiding is ook als Incompany-traject mogelijk, als jij meerdere docenten binnen jouw school of scholengroep de handvatten wilt geven om studenten aan te zetten tot zelfregulerend leren!