SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
In een tijd van veel verandering, verandert het onderwijs mee. Paradoxaal genoeg blijkt het lerend vermogen van het onderwijs geringer dan in andere sectoren. Het aantal scholen met een specifiek pedagogisch-didactisch concept groeit en opleidingen kiezen vaker voor een bepaalde vorm van maatwerk, flexibilisering of profilering. Vaak is echter onduidelijk waar deze keuze vandaan komt. Levert het daadwerkelijk een bijdrage aan de kwaliteit van onderwijs? In het jaarlijkse rapport De Staat van Onderwijs, dat vorige week gepresenteerd werd, spreekt de inspectie van “mooie initiatieven, maar vaak ongericht”. De kwaliteit, die nu nog gemiddeld op niveau is, kan hierdoor onder druk komen te staan. Het is tijd om keuzes te maken, om kleur te bekennen, zodat ons onderwijs klaar is voor de toekomst.
De Staat van Onderwijs schept vooral een beeld van verschillen. Tussen regio’s, samenwerkingsverbanden, richtingen, scholen en leerlingen. Hoewel deze verschillen en vernieuwing op zich niet slecht zijn, zien we ook problemen ontstaan. De OESO waarschuwde een paar jaar geleden al voor een verzwakking van het systeem als er geen overeenstemming komt over wat goed onderwijs is. Nu de diversiteit van het onderwijslandschap uitbreidt en er minder zicht is op de kwaliteit, verliezen we de belangrijkste doelen soms uit het oog. Allocatie, socialisatie, kwalificatie en selectie met gelijke kansen moeten te allen tijde bewaakt worden. Monique Vogelzang, inspecteur-generaal van het Onderwijs, heeft dan ook een duidelijke opdracht aan alle vernieuwers: “bewaak, evalueer en leer”.
Met deze kritische bril kijken zij ook naar zichzelf. De overheid moet de regie terugpakken; we moeten nu keuzes maken om klaar te zijn voor de toekomst. Wat zijn de gezamenlijke doelen en wat zijn daarbij de ‘ijkpunten’? De kaart leggen is altijd lastig, maar laten we in ieder geval de juiste kleuren op de kaart zetten.
De Staat van Onderwijs – belangrijkste bevindingen:
- De oplopende kansenongelijkheid stagneert dit jaar voor het eerst. Positieve signalen zijn dat ook voor leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond het diplomarendement in het MBO stijgt en er minder leerlingen in het primair onderwijs blijven zitten. Echter groeit de sociaaleconomische segregatie, neemt de laaggeletterdheid toe en zijn schoolverlaters uit het VSO kwetsbaar. Het opleidingsniveau van ouders blijkt van grotere invloed op onderwijskansen dan de migratieachtergrond.
- Het tekort aan leraren en schoolleiders speelt voornamelijk in de Randstad. Daarnaast hebben scholen met een complexe leerlingenpopulatie beduidend meer moeite met het vullen van vacatures, dit vormt een groot risico voor de kansenongelijkheid.
- De doorstroom in het onderwijs verbeterd. In het voortgezet onderwijs zien we meer opstroom dan afstroom in de onderbouw, maar de standaardroute is niet gegarandeerd. In Nederland komen jongeren sneller aan een passende baan dan in omringende landen en de stageplekken in het VSO zijn vaak uitstroombestendig.
- De kwaliteit van het hoger onderwijs voldoet. Het studiesucces in het hbo is verbeterd, het wo laat een lichte daling zien. De toename in maatwerk vraagt hier om een goede kwaliteitsborging. In het voortgezet onderwijs is de kwaliteitszorg niet overal in orde. Het aantal onvoldoende afdelingen verminderde, maar het aantal zwakke scholen nam juist toe. De havoafdelingen zijn twee keer zo vaak van onvoldoende kwaliteit. Met name is het VSO is meer sturing op kwaliteit nodig. In het primair onderwijs is de kwaliteit op orde.
Wil je meepraten over hoe wij ons onderwijs toekomstbestendig maken? En samen leren van good practices? SBO organiseert dit jaar verschillende congressen:
