Waarom is innoveren in het onderwijs zo belangrijk?

Ooit was ik als beginnend docent vele uren bezig met het ontwerpen en uitwerken van lessen. Ik ontwierp voor mezelf, voerde zelf uit en besteedde vele uren aan research.

Op een gegeven moment had ik het gevoel aan het einde van mijn mogelijkheden gekomen te zijn; ik bleef op een bepaalde manier ontwerpen en ordenen. Mijn lessen waren in orde, de exameneisen leidend en de resultaten bevredigend. Ik had het gevoel mijn zaken mooi voor elkaar te hebben.

Ik kocht ergens begin 80er jaren mijn eerste computer, een Commodore. Plotsklaps bleek ik één van weinigen te zijn die met deze nieuwe technologie experimenteerde. De aanschafkosten had ik er snel uit door de vele opdrachten die ik supersnel kon uitvoeren. Voor mijn omgeving deed ik dingen in een onmogelijk tempo. Magic.

Wie geen computer had (en daarmee om kon gaan) voelde een achterstand. Mijn eerste leerlingen met computer bespraken met mij de spellen die je kon doen om bijvoorbeeld Engels of wiskunde te leren. Een enkele ouder vroeg advies.

Vele collega’s waren met de technologie en de veranderende houding van de student richting respect voor parate kennis nog onbekend. Het primaat van het bezit van de kennis wankelde, ook al zagen velen dat toen nog niet (en zo hier en daar ook nu nog niet).

Nu loopt het onderwijs systematisch achter

Nu veel later is de wereld voor een groot deel veranderd: studenten beschikken over de nieuwste technologie thuis en als device bij de hand. Veranderingen in de wereld gaan zo ontzettend snel dat het onderwijs systematisch achterloopt. Niet achterloopt omdat het dat wil maar omdat de ‘methodiek van produceren’ niet meevibreert met de versnellende samenleving.

Zoals het rapport van WRR van januari 2014 duidelijk maakt: ‘het onderwijs vertoont kenmerken van een 19^e eeuws industrieel systeem’.

Zo duurt het, tegen het huidige ontwikkelingstempo afgezet, eindeloos lang om een kwalificatiedossier voor het mbo aan te passen. Allerlei belangengroepen zijn er bij betrokken en de uitkomst heeft zo hier en daar wat weg van sterk aangelengde melk: de kleur is er nog wel maar het smaakt nergens naar.

Werkt een planmatige aanpak nog?

Ook zijn er nog steeds bewegingen om min of meer planmatig met opleidingstrajecten om te willen gaan. Ik vind dat in een samenleving en economie die zo snel verandert, waar internationaal regie voert, de gedachte aan dit niveau van beheersbaarheid, achterhaald is. Zoals Gert Leonhard, een Oostenrijks futurist aangeeft in zijn lezingen, video’s en presentaties (alles gewoon open te bekijken): this is the age of the end of control.

Processen waarbij de nadruk ligt op onderwijzen leggen het steeds vaker af tegen processen waar het gaat om het faciliteren van leren. Betekenisvol leren, waar degene die leert een verbinding kan leggen met zijn beelden en verwachtingen van en voor zijn toekomst.

De nieuwe focus van het onderwijs

De belangrijke vragen die “het Onderwijs” zich moet stellen zijn:

• hoe ondersteun en faciliteer ik het leerproces?
• Wat moet eigenlijk de inhoud van dat leerproces zijn?
• Hoe verbind ik met de maatschappelijke werkelijkheid?
• Hoe zorg ik ervoor dat studenten en leerlingen, lerenden, zich optimaal kunnen ontplooien en hun rol in de wereld op kunnen pakken?

Niet op basis van 19^e eeuwse denkconcepten maar toekomstgericht en technologie-ondersteund. Kenniscirculatie is voor economische welstand van groot belang; te sterke focus op beheersbare processen van distributie (groep, pratend hoofd ervoor, maandagmorgen van 9 tot 10) beperkt meer dan dat ze groei stimuleert.

Innoveren is geen modewoord!

Innoveren wordt vaak gezien als bedreigend en een modewoord. Níet aanpassen en vernieuwen is veel bedreigender. Stel je eens voor dat de culturele ontwikkeling andersom was verlopen. Laat je inspireren door de videoclip, waar wisseling van perspectief centraal staat!

 

Aan de slag? Congres Leren innoveren in het onderwijs

Tot ziens op het congres Leren innoveren in het onderwijs op 15 mei, ik verheug me op de dialoog en het leerproces.

Ook wordt deze dag de Award Onderwijs Innovator 2014 uitgereikt, dus meld die innovatieve docent/medewerker/collega deze week nog aan!

Pieter van Knippenberg
Innovatienetwerk ROC West Brabant
Juryvoorzitter