Wat kun je als gedragsspecialist op de basisschool doen om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen te bevorderen?

Een gedragsspecialist bekijkt en begeleidt de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen en het bouwen van positieve groepen met een veilige leeromgeving. Daarbij ondersteunt hij/zij collega’s bij het in goede banen leiden van ongewenst gedrag. Hiermee creëren zij meer ruimte voor onderwijs, waardoor ook de onderwijsresultaten verbeteren. Gerda Wassink, docent en trainer op het gebied van communicatie en gedrag, vertelt wat een gedragsspecialist kan doen om beter om te gaan met ongewenst gedrag of het te voorkomen.

Belang van aandacht voor gedrag in het onderwijs

Gerda: “Het gedrag van kinderen vraagt nu echt om aandacht in het onderwijs. De focus ligt regelmatig op het verhogen van de opbrengsten, maar als je de hele dag gedrag van leerlingen moet managen, kom je niet aan lesgeven en leren toe. Je kunt dan mooie lessen en programma’s bedenken, maar die worden minder effectief als je voornamelijk bezig bent om gedrag in goede banen te leiden”.

Internaliserend en externaliserend gedrag

“De aandacht voor werken aan het gedrag van kinderen op de basisschool, komt regelmatig voort vanuit de moeite die leerkrachten ervaren bij de aanpak van gedragsproblemen. De problemen zijn onder te verdelen in twee soorten gedrag: internaliserend en externaliserend gedrag. Internaliserend gedrag is soms moeilijker te herkennen, omdat het kind in zichzelf keert, bijvoorbeeld bij faalangst. Externaliserend gedrag valt meer op, dit zijn leerlingen die bijvoorbeeld weigeren, lessen verstoren, woede-uitbarstingen hebben of brutaal zijn. Beide gedragsvormen vragen om aandacht van de leerkracht”, zegt Gerda.

De mindset van de leerkracht

“De mindset van de leerkracht is bepalend voor de aandacht voor ongewenst gedrag. Hoe kijken zij naar gedrag? Leerlingen die boos of brutaal zijn, kunnen een leerkracht in een hoek drijven of zich onmachtig laten voelen. Zij weten vanuit die onmacht niet hoe ze moeten reageren en zijn op zoek naar tips en trucs om hiermee om te gaan. De juiste aanpak is echter afhankelijk van leerling, leerkracht, situatie en context”, aldus Gerda. “Je kunt eigenlijk alleen jezelf veranderen. Als je in staat bent om jezelf in balans te houden, komt een leerling sneller tot rust. Als je de situatie rustig beoordeelt, kun je er anders op reageren, put het je minder uit, voel je jezelf minder onmachtig en ben je minder handelingsverlegen. Er zijn altijd meer opties om met gedrag om te gaan dan je in eerste instantie denkt”.

Ongewenst gedrag in de kiem smoren

Omgaan met ongewenst gedrag in de klas, is iets anders dan dit soort gedrag op voorhand voorkomen. Gerda: “Een stevige pedagogische grondhouding, zorgt voor minder excessen in de klas. Probleemgedrag wordt regelmatig veroorzaakt door onduidelijkheid, bijvoorbeeld over verwachtingen of manier van reageren. Hoe meer ruis er op de lijn zit, hoe groter de kans dat kinderen hun eigen pad bewandelen. Leerlingen hebben behoefte aan duidelijkheid, voorspelbaarheid, routine en een warme relatie met de leerkracht. Als je in staat bent dit te realiseren, vraagt ongewenst gedrag veel minder de aandacht en kun je beter lesgeven”.

Word de gedragsspecialist van jouw basisschool

Gerda is hoofddocent van de opleiding Gedragsexpert van SBO. “Na de opleiding hebben leerkrachten zicht op de beïnvloedbare factoren omtrent gedrag, zijn ze in staat om hun eigen handelen hieraan aan te passen, of om goede keuzes te maken in mogelijke veranderingen in de context. Daarnaast zijn ze in staat om met collega’s mee te denken en hen te ondersteunen in het stimuleren tot een positief groepsklimaat en het begeleiden van ongewenst naar gewenst gedrag bij kinderen. Basisscholen verwachten namelijk van jou als gedragsspecialist dat je met anderen meedenkt”.

Begrip voor problematiek in de praktijk

“Mijn kracht als docent is theorie vertalen naar de praktijk en andersom. Ik laat de theorie leven door voorbeelden uit de praktijk te geven, die ik ken doordat ik zelf nog in de praktijk sta. Ik weet hierdoor waar leerkrachten in de praktijk tegenaan lopen. De praktijk is namelijk vaak niet ideaal, als leerkracht kan je geleefd worden door de waan van de dag. Op een dag maak je vele beslissingen die beinvloed worden door vele (soms tegenstrijdige) factoren. Ik vind het daarom belangrijk om zelf ook met mijn voeten in de klei te staan; de praktijk blijven ervaren en er in leren. Daarnaast hoor ik vaak dat ik mensen inspireer met mijn enthousiasme en afwisseling van lesvormen; interactief, afwisselend en theoretisch onderbouwd”, deelt Gerda.

Groei in je pedagogische kracht

Gerda: “Ik ben tevreden na de opleiding als deelnemers meer kennis hebben over gedrag en groeien in pedagogische visie, pedagogische kracht, zelfbewustzijn, zelfvertrouwen en het geloof in eigen invloed”. Wil jij hierin groeien als gedragsspecialist op de basisschool, om zodoende beter in te spelen op de behoeftes van jouw leerlingen? Meld je dan aan voor de opleiding of download de brochure voor informatie over het programma! De opleiding is ook als traject op maat te volgen, bespreek hiervoor de mogelijkheden met ons.