5 belangrijkste actualiteiten waterrecht

In dit blog komen de belangrijkste ontwikkelingen van het waterrecht aan de orde sinds begin 2016. De 5 belangrijkste actualiteiten over het waterrecht zijn:

1. Toetsingskader Waterwet: weigeringsgronden
2. Toetsingskader Waterwet: vergunningvoorschriften
3. Toetsing van projecten aan KRW-doelstellingen
4. Wateroverlast: zorgplicht en onrechtmatigheid
5. Waterberging en ruimtelijke ordening

1. Toetsingskader Waterwet: weigeringsgronden

In art. 2.1 van de Waterwet zijn de functies opgesomd waarop de toepassing van die wet gericht zijn. Deze zijn, in samenhang:

• Het voorkomen en beperken van overstromingen, wateroverlast en waterschaarste.
• Het beschermen en verbeteren van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen.
• De vervulling van de op grond van deze wet aan watersystemen toegekende maatschappelijke functies (deze formulering is aanpast naar aanleiding van een uitspraak)

Die elementen tezamen vormen ook de weigeringsgronden bij vergunningverlening op grond van de waterwet: zodra verlening van de vergunning niet verenigbaar is met deze doelstellingen, moet de vergunning geweigerd worden.

De aanbeveling van de heer van Kempen (schrijver van het artikel) is om, naast het behoud van flexibiliteit en het beschermen van feitelijke aanwezige belangen die als maatschappelijke functie bescherming verdienen, tegelijkertijd meer duidelijkheid te bieden over de vraag welke activiteiten een rol kunnen spelen bij deze weigeringsgrond.

2. Toetsingskader Waterwet: vergunningvoorschriften

De Waterwet kent ook de optie om voorschriften aan de vergunning te verbinden, die dienen ter behartiging van dat belang. De memorie van toelichting bij de Waterwet maakt duidelijk dat het belangenkader voor die voorschriften ruimer is dan de weigeringsgronden.

In de toekomstige Omgevingswet komt er een einde aan de mogelijkheid om met vergunningvoorschriften andere belangen te behartigen dan middels de weigeringsgronden is toegestaan. In art. 5.32 van de Omgevingswet staat: ‘Voorschriften mogen dat belangenkader niet te buiten gaan’.

3. Toetsing van projecten aan KRW-doelstellingen

De vraag wordt opgeworpen of de Nederlandse implementatie, waarbij projecten via waterplannen aan de KRW-doelstellingen getoetst worden, in lijn is met die richtlijn.

De milieudoelen als bedoeld in de KRW zijn gespecificeerd door middel van normen voor de chemische en ecologische kwaliteit. De rechtbank oordeelt dat ‘slechts een systeem waarin het bevoegde bestuursorgaan rechtstreeks toetst aan de milieudoelen gesteld bij en krachtens de KRW in overeenstemming kan zijn met de Unierechtelijke eisen van implementatie’.

De EKR-score wordt door de rechter gehanteerd als toetsingskader Waterkwaliteit van het Beheer- en ontwikkelplan voor Rijkswateren.

4. Wateroverlast: zorgplicht en onrechtmatigheid

De gemeente heeft ook een belangrijke taak in het waterbeheer. Volgens de Waterwet heeft de gemeente hemelwaterzorgplicht, dat inhoudt dat zij een doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater en tevens voor een doelmatige berging en transport hiervan. Ook stelt het Burgerlijke Wetboek (BW) enkele bepalingen die eisen stellen aan gemeentelijke rioleringsstelsels die gelijkenissen tonen met de Waterwet, maar door rechters op andere wijze geïnterpreteerd blijven te worden.

Het is volgens de heer Kempen vreemd dat de eisen die aan de gemeente gesteld worden vanuit Waterwet en BW zo uiteenlopen. Dit komt niet consequent over.

5. Waterberging en ruimtelijke ordening

Om situaties van waterlast te voorkomen, is het zaak voldoende waterberging te realiseren, zeker nu ruimtelijke ontwikkelingen tot een toename van verharde oppervlakten blijven leiden. Vanwege de toename van verhard oppervlak, voorziet het bestemmingsplan in de voorwaardelijke verplichting dat de gronden met de woonbestemming uitsluitend voor woondoeleinden gebruikt mogen worden, indien voldoende waterberging wordt gerealiseerd en in stand wordt gehouden.

Een uitspraak illustreert dat meerdere wegen naar Rome leiden. Zo kunnen bestemmingsplannen verharding mogelijk maken, zolang maar op enigerlei wijze langs publiekrechtelijke weg geborgd is dat hier compenserende waterberging voor in de plaats komt.

Lees hier het volledige artikel.