Een vierde decentralisatie in aantocht

Gemeenten zijn na de decentralisaties van de Jeugdwet, de Wmo 2015 (Awbz) en de Participatiewet nog druk bezig met de transformatie in het Sociaal Domein. Taken worden meer in samenhang georganiseerd en er is meer aandacht voor samenwerking met maatschappelijke partners. Dit proces is nog volop in gang. Tegelijkertijd wordt een nieuwe decentralisatie aangekondigd. Een decentralisatie van de centrumgemeente naar afzonderlijke gemeenten voor de thema’s Beschermd Wonen en Maatschappelijke opvang.

Maatschappelijke opvang is al geruime tijd een verantwoordelijkheid van de gemeenten. Deze taak is ondergebracht bij de centrumgemeente. Na de decentralisatie van de Awbz werden gemeenten ook verantwoordelijk voor Beschermd wonen. Dat betekent dat alle gemeenten afzonderlijk een verantwoordelijkheid hebben om voorzieningen Beschermd Wonen en Maatschappelijke opvang te bieden aan hun inwoners. De financiële middelen worden uitgekeerd aan de centrumgemeente.

In de praktijk van alle dag blijkt dat centrumgemeenten veelal de regie voeren en afzonderlijke gemeenten volgend zijn. Met de aangekondigde decentralisatie komt hier verandering in!

Voorzieningen nabij de leefwereld van de inwoners organiseren
Het Rijk is voornemens om de financiële middelen naar afzonderlijke gemeenten over te hevelen vanuit de gedachte dat gemeenten voorzieningen nabij en aansluitend op de leefwereld en het netwerk van inwoners kunnen organiseren. Lokale inbedding wordt dus belangrijker. Tegelijkertijd is regionale samenwerking nodig om gekwalificeerde voorzieningen te behouden en te zorgen voor voldoende spreiding van specifiek zorgaanbod.

Vragen waar gemeenten nu voor komen te staan zijn onder meer: Hoe komt er voldoende variatie van voorzieningen die soepel op- en afgeschaald kunnen worden? Op welke manier krijgt de cliënt hierover zelf de regie? Hoe wordt adequaat toezicht geborgd? Hoe ontstaat meer samenhang in het brede Sociaal Domein? Welke verbindingen met Ruimtelijke Ordening zijn nodig om aan de vraag naar passende huisvesting te kunnen voldoen?

Regionale samenwerking blijft noodzakelijk
Er ontstaat een spanning tussen welk aanbod lokaal gewenst is en hoe dat gerealiseerd kan worden. Al snel blijkt dat regionale samenwerking noodzakelijk blijft! Maar hoe wordt dan gezorgd voor lokale inbedding en kan een afzonderlijke gemeente voldoende sturing geven op deze ontwikkeling?

Auteurs: Sophie Straatman en Jolanda van Egmond
Sophie is sr. beleidsadviseur, procesbegeleider en projectleider bij NCOD | Interwerk. Jolanda is senior adviseur sociaal domein bij NCOD | Interwerk. 

Het artikel is oorspronkelijk geschreven voor NCOD | Interwerk. Zie https://www.ncod.nl/is-integraal-werken-nog-mogelijk-sociaal-domein/