AI-geletterdheid: vijf tips als je werkt binnen de overheid

De Thorbecke Academie onderzocht dat overheidsmedewerkers duidelijk geïnteresseerd zijn om AI-tools, zoals ChatGPT en Copilot, te gebruiken in hun werk. Een goede ontwikkeling volgens Marianne Smits van AVK: “Als je je niet bezighoudt met AI, raak je op enig moment echt achter. Je werktijd wordt enorm verkort door AI te gebruiken. Je kunt niet tippen aan de denkkracht van AI”.

Of je AI gebruikt voor mails, documenten of beleidsvorming (of je gebruikt het nog niet), het is belangrijk om te begrijpen hoe je AI op een veilige en verantwoorde manier inzet. In dit blog lees je waarom AI-geletterdheid belangrijk is voor jou en krijg je praktische tips om AI goed te gebruiken.

Europese AI-act: vanaf 2025 verplichte AI-geletterdheid

Vanaf februari 2025 verplicht de Europese AI-Act dat iedereen die AI gebruikt, AI-geletterd moet zijn. Deze wetgeving, die in 2026 volledig van kracht wordt, wil de betrouwbaarheid, veiligheid en ethische normen rondom kunstmatige intelligentie waarborgen. Voor overheidsinstanties is dit bijzonder relevant, aangezien zij AI steeds vaker inzetten voor publieke diensten zoals handhaving, gezondheidszorg en onderwijs. Organisaties die niet voldoen aan de AI-act riskeren zelfs aanzienlijke boetes…

Wat is AI-geletterdheid?

AI-geletterdheid betekent dat je als ambtenaar voldoende kennis en vaardigheden hebt om AI op een doordachte manier te gebruiken. Dit helpt je om beter te begrijpen hoe AI werkt, de risico’s te herkennen en de voordelen optimaal te benutten. AI-geletterdheid gaat niet alleen over de technologie, maar ook over de ethische en maatschappelijke implicaties van AI binnen de overheid.

Zin in een korte quiz om je kennis over AI-geletterdheid te testen? Doe de AI-geletterdheid Quiz van Martin van Kranenburg in ChatGPT >>

Waarom is AI-geletterdheid belangrijk voor overheidsmedewerkers?

De overheid zet AI steeds vaker in voor automatisering en besluitvorming. Het is daarom cruciaal dat ambtenaren AI op de juiste manier gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan:

• Betrouwbaarheid van AI-output: AI kan fouten maken of bevooroordeeld zijn. Het is belangrijk om kritisch te blijven en AI-resultaten te controleren, vooral als deze impact hebben op beleid en mensen.
• Privacy en gegevensbescherming: Overheidsinstanties verwerken veel gevoelige gegevens. Zorg ervoor dat je weet hoe AI binnen jouw organisatie omgaat met persoonsgegevens en welke regelgeving van toepassing is.
• Ethische overwegingen: Beslissingen die met AI worden ondersteund, kunnen grote gevolgen hebben. Bewust en transparant gebruik helpt om negatieve gevolgen te voorkomen en vertrouwen te behouden.

Hoe gebruik je AI verantwoord binnen de overheid? 5 Tips

Om AI veilig en effectief te gebruiken binnen de overheid, volg de volgende stappen:

1. Begrijp de werking van AI
   Voordat je AI gebruikt, is het essentieel om te begrijpen hoe het systeem werkt. Volg een AI-training, lees de laatste updates en wees je bewust van de beperkingen van AI-modellen. Controleer binnen je overheidsinstantie of er een AI-beleid is. Welke AI-tools mogen wel of niet worden gebruikt? Wordt er gewerkt met interne, veilige AI-omgevingen of worden openbare AI-tools ingezet? Dit soort informatie bepaalt welke gegevens je in de tool zet.
   
2. Controleer en interpreteer de resultaten
   AI is niet feilloos. Controleer altijd de gegenereerde output op fouten en beoordeel of de informatie logisch en correct is. Wees alert op bias en misleidende resultaten, vooral als AI wordt gebruikt bij beleidsbeslissingen of burgerinteracties.
   
3. Bescherm de privacy van burgers
   Zorg ervoor dat AI-systemen voldoen aan de AVG en andere relevante regelgeving. Vermijd het invoeren van gevoelige of persoonlijke informatie in AI-tools zonder te weten hoe deze gegevens worden verwerkt en opgeslagen.
   
4. Gebruik AI als hulpmiddel, niet als vervanging
   AI kan helpen bij beleidsvorming en administratieve processen, maar het mag geen vervanging zijn voor kritisch denken en menselijke besluitvorming. Zorg ervoor dat AI ondersteunend is en dat eindbeslissingen altijd door mensen worden gecontroleerd.
   
5. Blijf op de hoogte van AI-ontwikkelingen
   De technologie en wetgeving rondom AI veranderen continu. Blijf op de hoogte van nieuwe functies, risico’s en regelgeving, zodat je veilig en verantwoord blijft werken binnen de overheid.

AI-geletterdheid in de overheid

AI-geletterdheid is dus niet alleen essentieel, maar vanaf februari 2025 ook verplicht voor overheidsmedewerkers die AI gebruiken in hun werk. Door kritisch te blijven en verantwoord om te gaan met AI, kan je AI optimaal benutten zonder de rechten en belangen van mensen in gevaar te brengen. Wil je AI goed blijven gebruiken binnen jouw organisatie? Zorg dan dat je je kennis regelmatig bijwerkt en bewust blijft van de impact van AI op overheidsbeleid en dienstverlening.

Leer AI op een veilige manier te gebruiken

Wil jij mee met de kansrijke AI-revolutie, maar wil je wel weten hoe je dat op een veilige, privacy-vriendelijke en ethische manier doet? Bekijk de cursus AI voor de overheid. Je leert welke AI-tools inzetbaar zijn binnen de overheid, inclusief praktijkvoorbeelden en oefeningen.

Tip: we verwachten veel interesse in deze cursus, dus meld je snel aan of kies voor een incompany-opleiding met je hele team.