Criminologie in de aanpak van ondermijning: hoe anders?

Het zal weinigen ontgaan zijn dat Amsterdam een nieuwe burgemeester heeft. Oud-kamerlid en fractievoorzitter van Groenlinks, Femke Halsema. In haar openingsrede geeft ze aan dat ze zich zal gaan richten op een aantal specifieke taken: tegengaan van polarisatie, het betrekken en een stem geven aan alle bevolkingslagen maar met stip op een staat het aanpakken van ondermijnende criminaliteit. Als aanjager en adviseur op de aanpak van ondermijnende criminaliteit vind ik dit mooi om te zien en tegelijkertijd diep triest. Enerzijds zouden we hieruit de trieste conclusie kunnen trekken dat ondermijnende criminaliteit een te veelvoorkomend fenomeen is in Nederland. Anderszijds, stemt de wijze waarop Halsema het onderwerp prioriteert, mij tevreden. Namelijk, een van de bouwstenen van een weerbare overheid in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit, is de awareness op politiek en bestuurlijk niveau.

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld en hoofddocent van de opleiding Inzicht in de Criminologie en spreker op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit.

Prioriteit aan de aanpak van ondermijning

Mooi, er is urgentiebesef en vastgelegde prioriteit voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Maar wat ga je dan doen? Hoe zet je je als lokaal bestuur in om de aanpak vorm te gaan geven? De politie is er toch voor om boeven te vangen? Nou, dat ligt iets genuanceerder. Om criminelen goed aan te pakken is het nodig om te begrijpen wat criminaliteit nou eigenlijk is en hoe het ontstaat. We zijn (naar mijn mening) te snel geneigd gewoon maar te gaan aanpakken via het strafrecht. Een repressieve aanpak. Immers, het criminele delict is reeds gepleegd. Echter, wanneer we begrijpen wat een crimineel beweegt om te doen wat hij doet, kunnen we mogelijk beter komen tot een proactieve aanpak.

Criminele carrière

Laten we als voorbeeld de keuze nemen van een 16-jarige jongen, die moet kiezen tussen een baantje als vakkenvuller voor €4 per uur of het knippen van wiettoppen voor €15 per uur. Denk nog maar eens terug aan die leeftijd. We snappen deze verleiding. Maar deze keuze is van essentieel belang voor het vervolg van keuzes die deze jongen zal gaan maken. Als we met deze jongen niets doen, is er een flinke kans dat hij pas bij de overheidsdiensten aan het licht gaat komen wanneer hij een stuk ouder is en hij veel meer delicten heeft gepleegd. Daarbij is de kans op recidive daarna relatief groot want ja, als je vanaf je 16^e veel geld hebt gehad, weinig energie in school stopte en jezelf een duur leefpatroon hebt aangewend, dan ben je een grote jongen als je zomaar een regulier baantje gaat aannemen.

Integraal pakket aan maatregelen

Dat we criminaliteit het beste integraal aan kunnen pakken, weten we onderhand wel. Maar ik denk dat we nog te veel streven naar een integrale repressieve aanpak. Begrijp me niet verkeerd, dat is enorm belangrijk en heel hard nodig! Maar als we in de aanpak echt stappen willen gaan zetten in het voorkomen van criminaliteit, en ik denk dat we daar allemaal het belang van inzien, dan zullen we een integraal pakket aan maatregelen moeten inzetten. Maar hoe bepaal je dan hoe je dat kan doen? Gelukkig is daar een hele wetenschappelijke stroming op ingericht, namelijk criminologie.

Criminologie

De gedragsleer van crimineel gedrag. Maar ja, moet je die dan inhuren wanneer je geen criminoloog in je organisatie hebt? Dat kan zeker. Je kan er echter ook voor kiezen om iemand bij te laten scholen. Aangezien wij zien dat er nut en noodzaak is om meer criminologische kennis bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit te krijgen, hebben wij een cursus criminologie opgezet. Een cursus waarbij je niet een hele wetenschappelijke master hoeft te doen maar waarbij je wel door een hoogleraar wordt voorzien van actuele criminologische kennis.

Maar hoe leer je beter hoe criminelen werken dan van een oud-crimineel zelf?

Dit klinkt gek he! Maar we hebben drie ervaringsdeskundigen aan het programma toegevoegd die op eigen manieren een rol hebben gehad in de criminele wereld. Vergis je niet, criminelen zijn ook gewoon mensen. Deze ervaringsdeskundigen gaan in op vragen als:

• Hoe kom je in het criminele circuit terecht?
• Hoe ziet het leven van een crimineel eruit?
• Hoe ziet het leven van een ex-gedetineerde eruit na detentie?
• Hoe kan recidive na detentie worden voorkomen?

Meer weten?

• Op de opleiding Inzicht in de Criminologie leert u wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe u deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.