SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Uitgerekend op de dag dat in Tilburg het congres ‘Ondermijning en georganiseerde criminaliteit’ werd gehouden, 18 september 2019, werd de Amsterdamse advocaat Derk Wiersum om het leven gebracht. Het onderstreept de noodzaak van een doortastende aanpak van ondermijning. Hoe beziet Theo Weterings, burgemeester van Tilburg, deze materie?
Wat is ondermijning volgens u?
‘Dat is een vorm van criminaliteit die uiteindelijk de rechtsstaat ondermijnt. Vaak is ondermijnende criminaliteit niet zichtbaar in criminaliteitscijfers. Als je naar de statistieken kijkt, hebben we veilige wijken en ze worden almaar veiliger. De ondermijnende criminaliteit zit echter niet in de cijfers – maar buurtbewoners zien hem wel. Hoe heeft een dertigjarige man zes appartementen in het duurste flatgebouw van Tilburg kunnen kopen – het eerste toen hij 24 was?’
Die appartementen zijn dan contant betaald, niet?
‘Dat weet ik niet, maar daar moet wel controle op plaatsvinden. We hebben een wet die voorschrijft dat banken en notarissen verdachte transacties melden. We proberen dit soort transacties steeds moeilijker te maken. Maar liever nog wil ik het hebben over preventie. In Tilburg kwam bij een recent onderzoek steeds dezelfde naam naar boven. Tien jaar geleden was die meneer een kruimeldief, nu is hij een topbaas. Ergens zijn we hem uit het oog verloren. Dat moeten we zien te voorkomen. We moeten verhinderen dat kleine boefjes uitgroeien tot grote criminelen. Kortom: inzetten op preventie.’
Hoe?
‘Door betere voorlichting aan de jeugd. Door te laten zien dat ze een keuze hebben. Door helder te maken wat hun wacht als ze bezwijken voor de sociale druk en de verleiding, en drugskoerier worden in plaats van vakkenvuller. We moeten de wijken en de buurten weer in en mensen sociaal weerbaarder maken tegen ondermijnende criminaliteit. We moeten weer zichtbaar zijn op straat en voorlichting geven op de scholen.’
Hoe vertaalt u een interventiestrategie naar operationeel niveau?
‘In Brabant-Zeeland bepalen we de doelstellingen van de aanpak ondermijning in de task force Aanpak Ondermijning, onder gezamenlijk voorzitterschap van mij en burgemeester Jorritsma van Eindhoven. Het OM zit daarin, de regiochefs van politie, de Belastingdienst, officieren van Justitie enzovoort. Dáár bepalen we onze strategie. Vervolgens grijpen we met behulp van de regionale informatie- en expertisecentra (RIE’s) daadwerkelijk in, snijden we lijntjes door en pakken we verdienmodellen aan. Dat is een effectieve werkwijze.’
Kunt u een voorbeeld geven van een succesvolle aanpak?
‘Ja, het voorbeeld dat ik zojuist gaf van die man die op jonge leeftijd zes dure appartementen bezit. Of hij veroordeeld is kan ik niet zeggen; dan wordt het herleidbaar tot een persoon. Maar we hebben hem op de korrel – en daar gaat een belangrijke signaalfunctie van uit. Mensen in zijn omgeving en die wellicht tegen hem opkijken, zien nu ook dat je niet straffeloos ondermijnende activiteiten kunt ontplooien. De repressieve aanpak moet worden geïntensiveerd maar nogmaals: ook de preventie moet beter. Want anders blijft het dweilen met de kraan open.’
U pleitte in uw opening van het congres voor meer samenwerking. Met welke partijen?
‘Niet per se met andere partijen dan nu. Ik bedoel vooral betere samenwerking. Helaas kampt de overheid op alle terreinen met een tekort aan capaciteit: bij de politie, het Openbaar Ministerie en de Belastingdienst. We hebben met veel moeite kunnen voorkomen dat een bezuiniging bij de Belastingdienst zou landen bij de afdeling die zich bezighoudt met ondermijnende criminaliteit, maar dat is onvoldoende. De capaciteit moet op alle fronten omhoog. Als je criminelen kunt aanslaan en/of hun bezittingen kunt afpakken, verdien je die extra mensen dik terug.’
Op zoek naar nog meer verdieping over ondermijning:
Tijdens de 8-daagse cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u o.a.:
- Hoe u een strategie bepaalt voor de beste aanpak
- Hoe u barrières kunt opwerpen tegen criminele activiteiten
- Welke bestuurlijke instrumenten beschikbaar zijn
- Hoe u criminele netwerken kunt ontmoedigen om zich te vestigen
