SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
“Hoewel UAV’s veel positieve toepassingen hebben, is de verwachting dat ze in de toekomst in toenemende mate voor sinistere doeleinden worden gebruikt. Ze kunnen camera’s, wapens, giftige chemicaliën en explosieven vervoeren en worden steeds vaker gebruikt voor terrorisme, spionage en smokkel.”
IS heeft de nieuwste Predator drone niet nodig
Als je denkt aan drones als oorlogswapen, zie je waarschijnlijk de militaire varianten voor je die door de VS of Rusland gebruikt worden. Met deze dure, hightech luchtvaartuigen kan men continu luchtpatrouilles uitvoeren en vijandelijke doelen aanvallen. Ze zijn uitermate effectief, maar er hangt ook wel een behoorlijk prijskaartje aan. Hierdoor zijn ze zelfs voor de best gefinancierde terreurgroepen buiten bereik. Maar IS heeft de nieuwste Predator drone niet nodig. De angstaanjagende waarheid is dat IS en andere terreurorganisaties steeds vaker gebruik maken van goedkope, eenvoudig verkrijgbare drones.
Commerciële drones zijn al een tijdje onderdeel van terreurstrategieën
Commerciële drones zijn wendbaar en snel, klein en goedkoop en je kunt ze uitrusten met camera’s en smartphones. Bovendien zijn ze op grote schaal verkrijgbaar bij online shops als Amazon. Commerciële drones zijn al een tijdje onderdeel van terreurstrategieën en vormen een dermate grote bedreiging dat experts er slapeloze nachten van hebben.
Volgens Danielle Muoio van Tech Insider maakte IS tijdens de Fallujah campagne in Irak al gebruik van verkenningsdrones om Iraakse militaire posities op te sporen en gecoördineerde aanvallen te plannen. Ook in 2014 gebruikte IS een soortgelijke drone waarna de Taqba vliegbasis ingenomen werd. Een derde, soortgelijk incident vond plaats in 2015, toen IS dronevideo-opnames deelde van het complex van de Baiji olieraffinaderij. Deze werden gemaakt met de DJI Phantom drones die bij Amazon voor ongeveer $450 te koop zijn. Uitgerust met een GoPro camera is deze drone, die niet groter is dan een bord, het ideale verkenningsinstrument.
En dit zijn geen individuele incidenten. We zien hier een duidelijk patroon. De Phantom kan gebieden verkennen en in kaart brengen en soldaten en commandoposten lokaliseren. Bovendien kan het apparaat op de uitkijk ‘hangen’ om te zien waar en wanneer een (tweede of derde) explosief het best tot ontploffing gebracht kan worden. Helaas is dit niet het enige wat terreurorganisaties met deze vernuftige drones doen.
Kleine drones, groot probleem
Commerciële drones vormen een grote bedreiging, omdat ze zo goedkoop en overal verkrijgbaar zijn. Anti-UAV-systemen zijn daarentegen vreselijk duur en lang niet zo effectief als je zou denken. Blighter ontwikkelde bijvoorbeeld misschien wel het meest geavanceerde commerciële anti-dronesysteem, het Anti-UAV Defence System (AUDS). Het systeem wordt ook wel de ‘Drone Zapper’ genoemd, vanwege het vermogen om een binnenkomende drone met RF-interferentie uit te schakelen. Maar zo’n AUDS kost wel $1,2 miljoen en hoe effectief het systeem ook mag zijn voor het beveiligen van bepaalde locaties, een brede toepassing is door deze hoge kosten gewoon niet haalbaar.
Bovendien zou een kleine zwerm drones zo’n beveiligingssysteem volledig overweldigen. De AUDS heeft nog een aantal andere minpunten, waaronder het feit dat gebouwen en andere obstakels de effectiviteit van het systeem benadelen, vooral in stedelijke gebieden. Volgens een rapport in Miltech Mag “…is de AUDS in staat om meerdere doelwitten tegelijk te monitoren, maar er kan maar één drone tegelijk geneutraliseerd worden…” Dat klinkt dus niet bepaald geruststellend: een systeem dat $1,2 miljoen kost kan maar één drone tegelijk uitschakelen.
Voor $1,2 miljoen zouden terroristen maar liefst 27.000 drones van $450 kunnen lanceren (de prijs van de DJI Phantom waar IS de voorkeur aan geeft). Eenmaal gelanceerd zijn de drones overal, in overweldigende aantallen. Het is gewoon ondenkbaar dat een AUDS of zelfs meerdere van dit soort systemen zo’n aanval met meerdere drones tegelijk kan afweren.
Zwermen van de dood – het slagveld van de toekomst
De goedkope zwermtactiek is zo effectief, omdat je hiermee zelfs de meest geavanceerde anti-dronesystemen kunt overweldigen. Dat deze tactiek inmiddels ook door het Amerikaanse leger wordt gebruikt is te zien aan de implementatie van het LOCUST-programma (‘LOw-Cost Unmanned aerial vehicle Swarming Technology’). Het leger is met dit programma gestart nadat het duidelijk was geworden dat er teveel dure vliegtuigen sneuvelden door aanvallen met goedkope schouder-afgevuurde raketten. Het magazine Popular Science meldt dat de nieuwe strategie geen gebruik maakt van dure, geavanceerde technologie. Het nieuwe plan is om “…veel kleinere, goedkopere robots de lucht in te gooien die door één enkele persoon op afstand bestuurd worden. Laat de vijand haar dure anti-luchtraketten maar aan een paar van deze drones verspillen, dan maken de overige drones de missie wel af.”
Israël heeft de kleine drones ook ontdekt, en lanceerde onlangs de Hero-30, een kleine, lichtgewicht drone met een kleine kernkop (500g). Omdat de drone onafhankelijk zijn doelwit kan tracken is de wendbaarheid van het apparaat vele malen beter dan wanneer het apparaat door een mens bestuurd zou worden. De drone is nagenoeg geruisloos en kan op grote afstand gelanceerd worden. Vervolgens is het in staat om een rijdende vrachtwagen te volgen en uit te schakelen. Het zijn de oorlogswapens van de toekomst. Uiteraard is het onwaarschijnlijk dat Israël deze technologie met IS en Al Qaeda zal delen, maar terroristen volgen de ontwikkelingen van deze eenvoudige, goedkope strategie op de voet.
Geen eenvoudige oplossingen voor de dreiging van vliegende bommen
Commerciële drones zijn veel meer dan alleen vliegende camera’s. Ze kunnen met allerlei andere kleine ladingen uitgerust worden. In de praktijk betekent dit dat terroristen zelf vliegende IED’s kunnen bouwen om terreurdaden te plegen. Een slimme terroristische groep zou pre-gefragmenteerde bommen kunnen ontwikkelen – explosieve ladingen met stalen lagers, spijkers of glas – en deze dodelijke lading op een drone bevestigen. Als je zo’n drone in een sportstadion of stedelijk centrum laat vliegen kunnen de explosieven boven de mensenmenigte tot ontploffing gebracht worden, met honderden doden en gewonden tot gevolg.
Erger nog, stel je drie of meerdere van dit soort drones voor, die tien minuten na elkaar gecoördineerde aanvallen plegen. We betwijfelen of er een effectieve manier is om dit soort aanvallen af te weren. En dat is zorgwekkend. IS heeft al laten zien dat ze veel verstand hebben van drones en hoe ze de apparaten tot wapens kunnen omtoveren. Volgens het Oxford Research Group’s Remote Control Project, is de “Islamitische Staat geobsedeerd met het lanceren van een gesynchroniseerde multi-drone aanval op grote aantallen mensen om de verschrikkingen van 9/11 te recreëren.”
Meer weten?
Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.
Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u komt tot een integrale aanpak van (ideologische) radicaliserende groeperingen.
