Een brug te ver; pleidooi voor redundante infrastructuur

Thomas Reitsma, beleidsadviseur veiligheid en gevaarlijke stoffen bij ondernemersorganisatie EVO, secretaris van de Commissie Transport Gevaarlijke Goederen en docent op het blended learning traject Tunnelveiligheid.

Een paar dagen voordat de kerstdagen begonnen was het volop in het nieuws: de nieuwe Botlekbrug behaalde de treurige mijlpaal van vijftig storingen sinds de opening half juli 2015. Het AD bracht taart bij Rijkswaterstaat, er werden ballonnen opgehangen en er volgde een cynische work-out bij de brug. De onvermijdelijke Kamervragen lieten niet lang op zich wachten en de Rotterdammers mochten nu terecht spreken van de bottleneckbrug.

Zwakke schakel

Hieruit blijkt maar weer hoe groot de gevolgen zijn als er één zwakke schakel in de infrastructuur aanwezig is. Rijkswaterstaat en de hoofdaannemer doen er sinds de zomer alles aan om de zwakke schakel te versterken, en ik moet zeggen dat er nu een zwak lichtje aan het einde van de tunnel lijkt te verschijnen. De afgelopen vier weken was er ‘slechts’ één storing. Laten we voor iedereen hopen dat het (bot)lek boven water is en de brug zijn werk behoorlijk gaat doen. Voor de forenzen die het afgelopen half jaar uren in de file hebben gestaan, maar ook voor alle ondernemers die niet fatsoenlijk de Rotterdamse haven in of uit konden!

Verbindingen

Logischerwijs zijn er veel bruggen en tunnels in het Rijnmondgebied aanwezig. De Commissie Transport Gevaarlijke Goederen (CTGG) maakt zich al langer zorgen om de ontsluiting van het Rotterdamse havengebied en dan met name de beperkingen die voor gevaarlijke stoffen gelden. Ga maar na: op het hoofdwegennet zijn de Beneluxtunnel, Thomassentunnel, Botlektunnel, Heinenoordtunnel belangrijke oeververbindingen in de regio, en deze tunnels zijn ingedeeld als categorie C of categorie D. Voor diegene die dit niks zegt: kijk eens naar hoofdstuk 1.9 van het ADR. Kort samengevat komt het erop neer dat er vijf categorieën tunnels zijn: van categorie A (geen beperkingen voor gevaarlijke stoffen) tot categorie E (grootste beperking, vervoer vrijwel uitgesloten).

Geen alternatief

De problemen met de Botlekbrug maken pijnlijk duidelijk dat er voor het vervoer van gevaarlijke stoffen geen alternatief beschikbaar is als er een schakel uit ligt. Ja, een omrijroute van 100 kilometer enkele reis over de Zuid-Hollandse eilanden, maar die neemt niemand serieus. Die route is onveilig, traag en slecht voor het milieu. Ziet u het voor zich, zeshonderd vrachtwagens met gevaarlijke stoffen per etmaal door Stellendam, Middelharnis en Oude-Tonge? Met als klap op de vuurpijl over de N3 bij Dordrecht, een van de knelpunten van het Basisnet.

Schade

De storingen bij de Botlekbrug leverden een kostenpost van tonnen op voor bedrijven die gevaarlijke stoffen vervoeren. Denk aan de kosten van extra reistijd en het stilstaan in de file, het omrijden en indirecte kosten zoals het inschakelen van extra transportmiddelen, planningen die omgegooid moet worden en productieprocessen die verstoord worden omdat er grondstoffen ontbreken. Niet verkeerd gekozen door de Rotterdammers: die naam bottleneckbrug.

Redundante weginfrastructuur

De Commissie Transport Gevaarlijke Goederen zou graag zien dat de overheid een les trekt uit de recente problematiek. Wat die les is? Wat mij betreft heet deze les redundante weginfrastructuur. De term redundant wordt veelal gebruikt in de computerwereld. Bij computersystemen zoals servers worden componenten dubbel (redundant) uitgevoerd. Als een component faalt, neemt een andere component de taken over of zet deze voort. In de veiligheidswereld, waar u zich misschien meer thuis voelt, is het begrip fail safe vergelijkbaar. Het streven zou moeten zijn om de weginfrastructuur ook voor gevaarlijke stoffen redundant aan te leggen. Dus bij het falen van één schakel moet er een tweede paraat staan om deze schakel te vervangen.

Mogelijkheden

In het Rotterdamse zijn daar legio mogelijkheden voor, mede in het licht van nieuwe infrastructuur die in het verschiet ligt. Elke schakel zou eens kritisch bekeken moeten worden op de aanwezigheid van een vervangende schakel. Bij praktisch elke brug is een naastgelegen tunnel aanwezig en vice versa. Deze schakels moeten elkaar kunnen vervangen. Dus ja: eventueel ‘upgraden’ van de veiligheidsinstallaties in een tunnel. Maar ook: out of the box denken en het mogelijk maken om desnoods in colonne door de tunnel te rijden. Qua nieuwe infra komt er over een aantal jaren een nieuwe zuid-noordverbinding in de vorm van de Blankenburgtunnel, een kleine dertig kilometer ten westen van de Beneluxtunnel. Het zou niet meer dan redelijk zijn als een van de zuid-noordverbindingen geschikt wordt gemaakt voor het vervoer van alle gevaarlijke stoffen.

Meer weten?
Op het blended learning traject tunnelveiligheid leert u hoe u gevaarlijke situaties in tunnels voorkomt.