Geen criminelen in bovenwereld

Op het oog legale bedrijven kunnen dienen als dekmantel voor illegale praktijken zoals het witwassen van zwart geld en drugshandel. De gemeente heeft een sterk juridisch instrument om dit in de kiem te smoren: de Wet Bibob.

Jaap van Leeuwen, bestuurlijk beleidsmedewerker bij de gemeente Den Haag en docent op de opleiding bibob coördinator, verantwoordelijk voor het bibob beleid in de gemeente Den Haag.

Financiering

Wie een horecazaak wil starten, heeft uiteraard een exploi­tatie­ver­gun­ning nodig. In Den Haag is een van de eisen een volledig ingevuld Bibob­-formulier. Daarop staan vragen ­over de financiering en over de personen die bij de onder­neming betrokken zijn. Het gaat hier vaak om grote investeringen voor de overname van een be­staande zaak of de aankoop van een pand. Waar komt dat geld vandaan? Eigen­ vermogen? Een lening? Crowdfunding? Vele legale constructie­s zijn denkbaar, maar de ondernemer moet wel volledige openheid van zaken geven en de cijfers goed onderbouwen.

Achtergrond ondernemer

Belangrijk is ook te weten wie alle­maal op de achtergrond bij het bedrijf betrokken zijn. Een uitbater fungeert soms als zetbaas van crimi­nelen die feitelijk de zaak aansturen­. Op grond van de Wet Bibob kan de gemeente een vergunning­ weigeren als sprake is van schimmige financiering en/of criminele antecedenten. Zo wordt voorkomen dat de over­heid onbedoeld illegale activiteiten mogelijk maakt door een vergunning­­ te verlenen aan een bedrijf­ dat (in)direct door crimine­len wordt gerund. Het kan als dekmantel­ gaan dienen voor drugshandel, heling, illegaal gokken­, mensenhandel of andere strafbare feiten.

Oneerlijke concurrent

Bovendien is een malafide onderneming een oneer­lijke concurrent­ voor bonafide onder­nemers in dezelfde branche die zich wel aan wet- en regel­geving houden. De gemeente zet de Wet Bibob eveneens in bij de verkoop van eigen­ onroerend goed (gebouwen en grond) en bij het verlenen van subsidies en gemeentelijke op­ drachten. De Bibob-toets moet aantonen of de gemeente met bonafide partijen te maken heeft. Verder is de wet bruikbaar bij de aanpak van huisjesmelkers, bijvoorbeeld door ondernemers achter kamer­ verhuur­­bedrijven te screenen.

Bovenwereld

Voor criminelen is het lucratief om bedrijven te hebben in de bovenwereld. Ze kunnen daarmee zwart geld witwassen en het versterkt hun infra­struc­tuur voor illegale activi­teiten. Hoe meer invloed in de bovenwereld hoe groter de machtspositie en risico’s. Het werkt misstanden in de hand als fraude, belasting­ ontduiking en corruptie.

Bibob onderzoek

Jaarlijks voert onze afdeling ongeveer 250 Bibob-onder­zoeken uit. In bijna 10% van de gevallen resulteert dat in een geheel of gedeeltelijk negatief advies over de vergunningaanvraag. Meestal op grond van onduidelijke financiering of criminele ante­cedenten. De gemeente kan overigens ook achteraf een vergun­ning intrekken als blijkt dat zaken niet in orde zijn. De Wet Bibob is een effectieve barrière tegen ondermij­ning van de bovenwereld door de onderwereld. We merken ook dat bepaalde ‘ondernemers’ vooraf goed informeren of de gemeente een Bibob-beleid heeft. Dat is dan soms ook meteen het laatste wat we van ze horen.’

Meer weten?
Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.

Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.

Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.

Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit leert u hoe u barrières opwerpt voor criminele organisaties.