SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Bas Vogelvang, lector Reclassering en Veiligheidsbeleid bij het Expertisecentrum Veiligheid van de Avans Hogeschool en docent op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden.
Herhalingscriminaliteit
Bij ex-gedetineerden gaat het om flinke aantallen. Per jaar keren gemiddeld 30.000 volwassenen terug in de maatschappij. Lang niet iedereen die weer buiten komt stopt met het plegen van criminaliteit. Als we kijken naar de recidivecijfers na detentie, zo’n 70% binnen een periode van 6 jaar, dan mag duidelijk zijn dat velen het etiket ‘misdadiger’ nog niet hebben kunnen afschudden en een veranderproces niet aankunnen of aanwillen.
Delicten rond geweld en drugs, vermogensdelicten zijn de belangrijkste aanleidingen voor detentie. Het zijn vooral die typen delicten die professionals bij ex-gedetineerden moeten helpen voorkomen. Daarvoor wordt vaak de term nazorg na detentie gebruikt. Op die term valt af te dingen, omdat de vereiste zorg of begeleiding tijdens de detentie vaak niet aanwezig of mogelijk is. Ook kunnen we detentie beter opvatten als een time-out of sanctieperiode binnen een meeromvattend proces van begeleiding dat al bij de aanhouding zou moeten beginnen en dat doorloopt na detentie.
Nazorg van ex-gedetineerden in de praktijk
In de praktijk vinden we de professionals en ook de vrijwilligers die met ex-gedetineerden aan de slag gaan. Hun opgave is groot want de omgeving (denk aan de buurt of een werkgever) zit vaak niet op een ex-gedetineerde te wachten. Daarnaast zit de ex-gedetineerde zelf vaak niet op hulp te wachten. Velen van hen willen na hun vrijlating wel eens van de bemoeienis van justitie af zijn. Hun problemen en risico’s zijn echter in veel gevallen groot en complex. Daarom is het goed dat justitie niet de poort openzet en ex-gedetineerden verder veel succes wenst, maar bij hen op ondersteuning aandringt en hen steeds vaker verplicht begeleidt en controleert.
De praktijk van de nazorg is ook weerbarstig omdat de hoeveelheid instellingen binnen en buiten de justitiële sector die zich met ex-gedetineerden bezighouden, heel groot kan zijn. De keten is lang en de schotten zijn nog steeds talrijk. De oplossing is dat voor een meer effectieve praktijk van nazorg ook beleid van de overheden en uitvoeringsorganisaties aangepast moet worden.
Beleid nazorg ex-gedetineerden
De praktijk van nazorg wordt immers mogelijk gemaakt door beleid. Beleidsmakers maken daartoe afwegingen, vervolgens maken zij keuzes en dan nemen zij maatregelen. Een voorbeeld daarvan is het project Aansluiting Nazorg van de Dienst Justitiële Inrichtingen, en het gevolg daarop, het project Verbetering Uitvoering Nazorg, waarbij medewerkers maatschappelijke dienstverlening binnen de inrichting samen met contactpersonen in gemeenten zorgen voor een aantal basisvoorzieningen voor ex-gedetineerden. Deze projecten laten zien hoe het beleid de praktijk naast mogelijkheden ook hoofdbrekens kan geven. Het werk van de reclassering met gedetineerden ter voorbereiding op hun vrijlating, en de vrijwillige begeleiding na hun vrijlating, werd namelijk enkele jaren geleden wegbezuinigd door justitie en overgedragen aan gemeenten. Dit leidde tot een toename van problemen met de re-integratie van ex-gedetineerden, geconstateerd in het rapport ‘Van binnen naar buiten’.
De huidige nazorgprojecten van justitie zijn belangrijke reacties daarop, maar voordat een en ander op gang gekomen was, hebben flink wat ex-gedetineerden in de kou gestaan. In zijn algemeenheid moeten we rond nazorg constateren dat het beleid een tijdlang achter de feiten heeft aangelopen, zowel in Nederland als ook daarbuiten. We zien echter beleidsveranderingen: naast basisvoorzieningen als inkomen en huisvesting krijgen nu ook de verplichte begeleiding en controle na detentie de aandacht die ze verdienen. Voorbeelden daarvan zijn de voorwaardelijke invrijheidstelling en het forensisch psychiatrisch toezicht voor tbs-gestelden. De werkzaamheden van de reclassering in het kader van nazorg zullen daardoor de komende jaren flink toenemen.
Meer weten?
Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert u van o.a. Bas Vogelvang hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.
