SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Zowel de gewelddadige als de sluimerende dreiging van extremisme is een probleem van iedereen en vraagt dan ook om een gezamenlijke inspanning. Er is blijvend aandacht nodig van zowel de overheid, professionals als maatschappelijke organisaties. Alleen zo kunnen we de dreiging van extremisme het hoofd bieden. Dat staat in de eerste Nationale Extremismestrategie 2024-2029 die minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), minister De Jonge (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.
Er zijn al langer zorgen over de toename van extremisme en de dreiging die daarvan uitgaat. Ruimte voor kritiek, demonstraties en ander activisme binnen de grenzen van de wet zijn essentieel binnen onze maatschappij. De grens van die ruimte ligt bij het ondermijnen of bedreigen van de democratische rechtsorde zelf. Daar gaat deze strategie over. Er is al een stevige basis als het gaat om de aanpak van extremisme in Nederland. In de nieuwe strategie is gebundeld wat er al gedaan wordt om deze dreiging aan te pakken en waar dat nog scherper kan. De strategie richt zich op drie pijlers: breed voor de gehele samenleving op het bevorderen van een veerkrachtige en open samenleving. En specifiek gericht op extremisme op het beschermen van de democratische rechtsorde en het bestrijden van uitwassen van extremisme.
Bevorderen van een veerkrachtige open samenleving
Een veerkrachtige en open samenleving is belangrijk om de voedingsbodem en vatbaarheid voor extremisme te verkleinen en weerbaarheid tegen extremistische denkbeelden te vergroten. De overheid ondersteunt gemeenten, professionals en maatschappelijke organisaties door kennis en instrumenten aan te reiken die individuen en groepen kunnen beschermen tegen radicalisering, polarisatie, discriminatie en racisme. Bijvoorbeeld deskundigheid op het gebied van conflicthantering, demonstratierecht of het voeren van lastige gesprekken. Samenwerking tussen onder andere onderwijs, welzijn, zorg en het veiligheidsdomein is cruciaal. Dit vraagt om bewustwording, expertise en een gedeelde taal om signalen te herkennen en met zorgen om te gaan.
Minister van Gennip: “Een samenleving waarin iedereen mee kan doen, zich verbonden voelt en gelijkwaardige kansen heeft. Dat is voor mij een weerbare en veerkrachtige samenleving. Dit is niet vanzelfsprekend. Het vergt hard werken van de overheid, maatschappelijke organisaties en natuurlijk van inwoners en gemeenschappen zelf. Kijk naar elkaar om en ga het gesprek aan, ook als je het niet met elkaar eens bent. Want juist binnen een open samenleving is ruimte voor verschil van mening, tegenspraak en kritiek. Zolang je dat respectvol doet en elkaar blijft zien als mens.”
Beschermen van de democratische rechtsorde tegen extremistische invloeden
Het is belangrijk dat we de democratische rechtsorde in ons land blijven beschermen tegen extremistische invloeden. Hierin is een rol weggelegd voor de samenleving en de overheid. Het voeren van een open dialoog met elkaar is daar bijvoorbeeld een onderdeel van. Waar nodig moeten we onze politieke ambtsdragers en het publieke debat beschermen. Tegen strafbare uitingen, maar ook tegen content die niet strafbaar is, maar wel schadelijk is voor de samenleving. Zoals content die extremistisch gedachtegoed normaliseert of desinformatie. Dit doen we door mogelijkheden te geven aan mensen om informatie te controleren en door desinformatie tegen te spreken wanneer dat noodzakelijk is. Op nationaal en Europees niveau wordt het gesprek gevoerd met social media platformen over hoe de veelvuldige verspreiding van desinformatie kan worden tegengegaan.
Minister De Jonge: “De democratische rechtsstaat staat aan de basis van onze vrije en open samenleving. In landen om ons heen zien we dat dat niet altijd vanzelfsprekend is. Daarom moeten we onze democratische rechtsstaat continu beschermen en vernieuwen. Dat doen we onder meer door onze politici weerbaar te maken tegen bedreiging en intimidatie. En geven we ruimte aan een open debat dat weerbaar is tegen desinformatie. Dat vraagt iets van ons allemaal.”
Bestrijden van uitwassen van extremisme
Om extremistisch geweld of wetsovertredingen te voorkomen is het nodig zo vroeg mogelijk in te kunnen grijpen, de impact te beperken en waar nodig deze uitwassen van extremisme te bestrijden. De aanpak van gewelddadig extremisme is niet nieuw. Gemeentes voeren bijvoorbeeld multidisciplinaire casusoverleggen, nemen waar nodig maatregelen en zetten op maat gemaakte interventies in. De online omgeving fungeert steeds meer als een katalysator voor hate speech, extremistische boodschappen die ook kunnen bijdragen aan de normalisering van extremistisch gedachtengoed. Dit zorgt voor veel online onveiligheid. Daarom wordt er fors ingezet op de aanpak van extremistische uitingen. Bijvoorbeeld door platformen die niet meewerken via internationale kanalen ter verantwoording te roepen. Ook worden extremistische sprekers die oproepen tot haat en geweld waar mogelijk geweerd. Hun toegang tot Nederland kan worden geweigerd als er sprake is van een gevaar voor de openbare orde of gevaar voor de nationale veiligheid. Ook aanjagers die anderen mogelijk aanzetten tot geweld, haatzaaien of het verspreiden van extremistisch gedachtengoed, worden opgespoord en aangepakt.
Minister Yeşilgöz: ”In onze open democratie moet er altijd plaats zijn voor kritiek en demonstraties maar we moeten niet naïef zijn. Dit mag niet worden misbruikt voor het verspreiden van extremistische boodschappen, het prediken van haat of oproepen tot geweld. Dat moeten we altijd blijven bestrijden. Dit moet laagdrempelig en ook lokaal opgepakt kunnen worden. Daarom moeten we gemeenten blijven steunen om hier scherp op te blijven handelen.”
Over de Nationale Extremismestrategie
De Nationale Extremismestrategie is tot stand gekomen onder coördinatie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in samenwerking met meerdere departementen en ketenpartners en bouwt voort op de analyse van extremisme van het Analistennetwerk Nationale Veiligheid van oktober vorig jaar.
Hoe ga jij om met maatschappelijke onrust, polarisatie en radicalisering?
Tijdens de cursus omgaan met maatschappelijke onrust, polarisatie & radicalisering ga je aan de slag met:
- De balans tussen het beschermen van de democratische rechtsorde en het treffen van maatregelen om de openbare orde te handhaven
- Omgaan met opruiingen via social media en online openbare ordeverstoringen
- Regie voeren en wat je van jouw netwerkpartners mag verwachten in de samenwerking
3 dagen – 5, 12 en 19 juni 2024 – Meer informatie >>
