Nieuwe strafrechtelijke positie opsporingsambtenaar

In het Wetboek van Strafrecht komt, met ingang van 1 juli, een apart delict te staan voor opsporingsambtenaren die schuldig zijn aan het schenden van de geweldsinstructie, met lichamelijk letsel of de dood tot gevolg. Voorheen konden zij alleen worden vervolgd voor de algemene geweldsdelicten als mishandeling en doodslag, terwijl die delicten vaak niet goed passen bij de situaties waarin opsporingsambtenaren moeten optreden en de bevoegdheid die zij hebben. Anders dan burgers hebben opsporingsambtenaren, zoals politieambtenaren, officieren van de Koninklijke Marechaussee en bepaalde BOA‘s, een geweldsbevoegdheid. Dat wil zeggen dat de overheid van hen verwacht dat zij onder voorwaarden geweld gebruiken als onderdeel van het uitoefenen van hun taak, bijvoorbeeld om de situatie weer veilig te maken. Met deze wetswijziging wordt er meer rekening gehouden met de unieke positie van opsporingsambtenaren.

Het uitgangspunt van het optreden van een opsporingsambtenaar is in alle gevallen de-escalatie. Als het echt niet anders kan, kan de opsporingsambtenaar geweld toepassen. Het gebruik van geweld moet gemeld worden en getoetst worden. Als geweld tot (zwaar) lichamelijk letsel of de dood heeft geleid, wordt altijd onderzoek verricht door de Rijksrecherche of de afdeling VIK (Veiligheid, Integriteit en Klachten) van de politie.

Strafbaarstelling

Als opsporingsambtenaren zich niet aan hun geweldsinstructie (dat zijn regels die gelden voor het gebruik van geweld) houden, kunnen zij hiervoor gestraft worden. Het openbaar ministerie heeft vanaf 1 juli de mogelijkheid om dat te doen voor het nieuwe delict ‘schenden van de geweldsinstructie’. Dit delict is bedoeld voor gevallen waarin een opsporingsambtenaar de geweldsinstructie overtreedt doordat hij onvoorzichtig heeft gehandeld of een verkeerde inschatting heeft gemaakt. Indien een opsporingsambtenaar welbewust de geweldsinstructie schendt door bijvoorbeeld (zeer) disproportioneel geweld te gebruiken blijft het mogelijk om opsporingsambtenaren te vervolgen voor de al bestaande geweldsdelicten, zoals mishandeling en doodslag. De maximale straffen voor geweldsmisdrijven zijn voor iedereen in Nederland gelijk. Dus als een agent voor mishandeling of doodslag wordt gestraft kan hij dezelfde straf krijgen als ieder ander die daarvoor door de strafrechter zou worden veroordeeld. Het openbaar ministerie beslist voor welk delict de betrokken opsporingsambtenaar wordt vervolgd.

Ook de Ambtsinstructie wijzigt met ingang van 1 juli 2022. De Ambtsinstructie bevat regels voor het gebruik van geweld en is daarmee een onderdeel van de geweldsinstructie. Met ingang van 1 juli zijn de inzetcriteria voor geweld- en vrijheidsbeperkende middelen geactualiseerd en verduidelijkt.

Meer weten?

Tijdens de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leer je van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor jouw uitvoeringspraktijk.
Tijdens de opleiding Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid leer je een lokaal integraal veiligheidsbeleid opstellen voor jouw gemeente.
Tijdens de jaaropleiding Regie in besturen van veiligheid leer je succesvol regievoeren op veiligheidsvraagstukken in een politiek-bestuurlijke omgeving.
Tijdens de cursus Aanpak complexe woonoverlast leer je woongenot terugbrengen en werk je aan een duurzame oplossing voor de overlastgever.
Tijdens de cursus Open bronnenonderzoek leer je alle facetten van open bronnenonderzoek; van onderzoeksvraag tot rapportage.
Tijdens de masterclasstour Openbare Orde en Veiligheid bouw je je eigen programma door te kiezen uit 10 OOV-thema’s die passen bij jouw actuele vraagstukken.
Tijdens de opleiding Aanpak van jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen leer je om met ketenpartners tot een preventieve integrale aanpak te komen.
Tijdens de opleiding Gebiedsgerichte aanpak van leefbaarheid en veiligheid leer je kwetsbare gebieden transformeren naar een veilige en leefbare omgeving.
Tijdens de opleiding Integriteitscoordinator in het publieke domein leer je hoe jouw organisatie voldoet aan de wettelijke en basisnormen integriteit waaraan alle overheidsinstanties zich moeten houden.
Borg de sociale veiligheid binnen jouw organisatie en leer met de cursus Vertrouwenspersoon voor overheid en bedrijfsleven het juiste advies geven en optimale ondersteuning bieden
Tijdens de cursus Waarheidsvinding leer je de goede vragen stellen en de juiste antwoorden krijgen.
Tijdens de opleiding bibob coördinator leer je hoe je de wet Bibob toepast in jouw gemeente.
Tijdens de jaaropleiding Integrale aanpak van ondermijning leer je hoe je verantwoording aflegt over de aanpak van ondermijning in jouw regio.
Tijdens de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Inzicht in de Criminologie leer je wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe je deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
Tijdens de opleiding sluitende aanpak personen met verward gedrag leer je hoe je de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leer je hoe je komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Wijk- en gebiedsmanager wordt aan de hand van zowel theorie als praktijkvoorbeelden uiteengezet hoe een strategie die zich richt op gedragsverandering richting verduurzaming niet los gezien kan worden van een participatiestrategie gericht op de wijk.
Ondermijning is niet alleen een veiligheidsprobleem maar ook een sociaal maatschappelijk probleem. Alle antwoorden en actualiteiten tijdens het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit.