Kansen en bedreigingen voor de stad (nu en in de toekomst)

In 2050 zal ongeveer driekwart van de bevolking in de stad wonen. Deze ontwikkeling brengt kansen maar ook (nieuwe) bedreigingen met zich mee. Hoe waarborgt u de veiligheid van uw stad (nu en in de toekomst)? Aan het woord zijn enkele experts.

Waterveiligheid; Het klimaat verandert, verandert uw stad mee?

Doordat het klimaat verandert en de waarde van onze steden steeds groter wordt, neemt het overstromingsrisico sterk toe. Hoe kunt u hier mee omgaan? Meerlaagse Veiligheid en Ruimtelijke Adaptatie zijn de nieuwe aanpakken die door het nationale Deltaprogramma naar voren zijn gebracht. Bij Meerlaagse Veiligheid wordt gekeken hoe via de ruimtelijke ordening en een verbeterde evacuatie de gevolgen van een overstroming kunnen worden verminderd. Vitale en kwetsbare infrastructuur (bijv. energie, transport en telecom) krijgen daarbij extra aandacht. Ruimtelijke Adaptatie kijkt vooral naar wateroverlast door extreme neerslag: zijn afritten van snelwegen en toegangswegen naar ziekenhuizen nog begaanbaar tijdens extreme buien? Welke oplossingen zijn er mogelijk om uw stad veilig en bereikbaar te houden?

Mathijs van Vliet, Adviseur waterveiligheid en ruimtelijke adaptatie bij Movares, toonaangevend advies en ingenieursbureau op het terrein van mobiliteit, infrastructuur, ruimtelijke ordening, water en energie, gepromoveerd op een onderzoek naar klimaatverandering in relatie tot waterveiligheid

Stedelijke inrichting en waterveiligheid

Nederland heeft de best beveiligde delta in de wereld als het gaat om overstromingsrisico’s. Die beveiliging heeft vooral de vorm van dijken, waarbij het rijk bepaalt hoe sterk die moeten zijn (via de normstelling) en de waterschappen verantwoordelijk zijn voor de inrichting en het onderhoud. Dat was decennia lang de manier waarop het zogenaamde hoogwaterbeschermingsbeleid vorm is gegeven, maar daar is de afgelopen jaren beweging in gekomen. Dijken zullen altijd de ruggengraat blijven van ons stelsel, maar het besef is langzamerhand sterker geworden dat de dijken toch kunnen falen. Dat kan enorme gevolg hebben, die in de toekomst alleen maar toe zullen nemen door sociaal-economische ontwikkelingen en door de gevolgen van klimaatverandering. Met een aangepaste ruimtelijke inrichting, kunnen die gevolgen echter tot op zekere hoogte beperkt worden.

Het is daarbij belangrijk om onderscheid te maken tussen beperking van de schade en beperking van het aantal slachtoffers. Ook van belang is de aard van de overstroming, waarbij vooral de uiteindelijke waterdiepte en de snelheid waarmee het water komt bepalende factoren zijn voor het type maatregel dat genomen kan worden. Als het nemen van ruimtelijke maatregelen erg ingewikkeld of kostbaar is, maar de gevolgen zijn zodanig dat men toch vindt dat er iets moet gebeuren, is het extra versterken van dijken tot een niveau waarop ze eigenlijk alleen maar zullen overlopen en niet meer doorbreken ook een optie. Die extra versterking kan gepaard gaan met functiecombinatie. De boulevard van Scheveningen is hiervan een voorbeeld. Het nieuwe hoogwaterbeschermingsbeleid biedt hiertoe meer mogelijkheden.

Joost Knoop, beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving, onafhankelijk onderzoeksinstituut dat ondermeer het ministerie van Infrastructuur en Milieu adviseert op het gebied van milieu, natuur en ruimte

Gevolgen van een aardbeving

Opgewekte aardbevingen als gevolg van menselijke activiteit in de ondergrond (zoals gaswinning) zijn een recent probleem in Nederland. Wanneer een aardbeving precies gaat gebeuren is onmogelijk te voorspellen. Maar belangrijker is het wellicht om te kunnen voorspellen wat de maximale grootte van een aardbeving kan zijn in een bepaald gebied.

Ons experimenteel en modelleer onderzoek richt zich op het begrijpen van de processen die tijdens het allereerste begin van een aardbeving een rol spelen. Deze processen zijn namelijk belangrijke factoren voor het bepalen van de uiteindelijke hoeveelheid beweging, en dus de grootte van aardbeving, die er plaatsvindt.

André Niemeijer, geoloog, onderzoeker en docent aan de Universiteit van Utrecht, verricht onderzoek naar het ontstaan van aardbevingen

Veilig bouwen in een complexe stedelijke omgeving

In een complexe stedelijke omgeving is een diversiteit aan infrastructuren aanwezig. Het veilig kunnen bouwen op het kruispunt van deze infrastructuren is het een uitdaging. Waarborgen van continuïteit is een vereiste om ontwrichting van lokale, regionale en nationale (vervoers)processen tegen te gaan. Dit vereist specifieke kennis bij zowel opdrachtgever als opdrachtnemer. Deze kennis moet zijn geborgd in een viertal management aspecten: organisatie-, contract-, realisatie- en assetmanagement. Hiermee kan invulling worden gegeven aan de veiligheidsketen; de opvolging van verantwoordelijkheden t.a.v. risicobeheersing.

Partijen moeten op een procesmatige wijze invulling geven aan risicobeheersing in beheerfase, ontwerpfase en realisatiefase. Deze volgordelijkheid kent bij alle stappen specifieke invulling van risicobeheersing door opdrachtnemer en opdrachtgever. De scope van risicobeheersing bij veilig bouwen gaat verder dan het eigenlijke bouwterrein. Borgen van veiligheid binnen de bouwhekken verdient aandacht, maar hetzelfde geldt in minimaal dezelfde mate voor de raakvlakken van het werk buiten de bouwhekken. Borging van continuïteit in een tijdelijke veranderende omgeving moet altijd volledig in beeld zijn, waarbij afstemming met stakeholders noodzakelijk is. Hetzelfde geldt voor communicatie over de veranderende bouwomgeving. Veilig bouwen, maar ook veilig laten reizen en veilig laten leven gaat altijd in gezamenlijkheid. Creëren van de juiste verwachtingen bij alle betrokken, en deze verwachtingen kunnen waarmaken is essentieel voor het welslagen van een groot bouwproject te midden van diverse infrastructuren.

Menno Niesing, adviseur veiligheid bij Movares, toonaangevend advies en ingenieursbureau op het terrein van mobiliteit, infrastructuur, ruimtelijke ordening, water en energie