Overheid stimuleert witwassen

De overheid is volgens Jan Brouwer medeschuldig aan de verwevenheid van onder- en bovenwereld. “Veertig jaar lang gedoogbeleid heeft een monster gecreëerd. Dat roep ik al jaren. Het is vergelijkbaar met de drooglegging in de Verenigde Staten in de jaren 20 van de vorige eeuw. Het alcoholverbod creëerde destijds een maffia. Hetzelfde heeft onze overheid geschapen met het verbod op de wietteelt.”

Jan Brouwer, hoogleraar Algemene rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen, directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid, docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning en spreker op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit.

Hennephandel

Jan Brouwer weet niet hoeveel miljarden er omgaan in de hennephandel. Het is in elk geval een flink deel van de hoeveelheid zwart geld dat in Nederland in omloop is. Dat becijfert hij op een bedrag van 10 procent van het Bruto Nationaal Product, een kleine 80 miljard euro. “Dat is voor een groot deel drugsgeld. De vraag die criminelen zich voortdurend stellen is: hoe wassen we dit wit?’’

Witwasmachines

Vroeger bezochten criminelen nogal eens het casino, maar die weg is door verscherpt toezicht afgesloten. “Tegenwoordig richten ze als witwasmachines ‘façadebedrijven’ op. Spelotheken, belwinkels, kapperszaken, ja zelfs winkels die bruidsjurken verkopen. Uit onderzoek in Rotterdam bleek in één straat vijf zaken gevestigd die handelden in bruidsjaponnen. Nou, zoveel wordt er niet meer getrouwd tegenwoordig.’’

Meer sancties dan straf of boetes

Het is volgens Jan Brouwer geen nieuws. “Wel nieuw is dat we het nu veel beter aanpakken door er diverse partijen bij te betrekken. De FIOD, de Belastingdienst en gemeentelijke overheden. Dit soort misdrijven kunnen niet alleen door het Openbaar Ministerie (OM) worden opgelost. Je hebt meer sancties nodig dan alleen gevangenisstraf of boetes. Je moet ook vergunningen intrekken en crimineel geld afromen.’’

Parallelle samenleving

“Het is heel belangrijk de parallelle samenleving die op sommige plekken is ontstaan, de kop in te drukken. We moeten meer middelen hebben om deze criminelen aan te pakken. Het opleggen van een bestuurlijke maatregel is tijdrovend. Daar hebben we extra juristen voor nodig. Veel criminelen laten zich bijstaan door de beste advocaten. Ook het sluiten van wietplantages is juridisch geen sinecure.”

Verschillende opvattingen

Het OM en de rechters zitten er bovenop, zegt Jan Brouwer. “Maar juist doordat veel procedures zo traag verlopen, denken criminelen dat het zo erg niet is wat ze doen. Tegelijk is drugsgebruik zelf niet strafbaar. Het signaal van justitie is dat hennepteelt een ernstig vergrijp is, maar kennelijk denkt lang niet iedereen in de samenleving er zo over. Rechters zitten ingeklemd tussen deze twee opvattingen.”

Legalisering van teelt

Juist daarom pleit Jan Brouwer voor legalisering van de teelt. Alleen hierdoor worden criminelen op effectieve wijze buitenspel gezet. “De kleine wiettelers van weleer hebben zich omgevormd tot professionele bendes. Er gaat zo veel geld in om dat het onvermijdelijk in de bovenwereld belandt. Dat heeft de overheid over zichzelf afgeroepen. Gelukkig lijkt het erop dat er straks wat meer ruimte ontstaat voor een beleidswijziging.’’

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leert u hoe u misstanden in uw gemeente voorkomt dan wel bestrijdt.
• Op de cursus Aanpak financieel-economische criminaliteit leert u hoe u financiële fraude waar mogelijk voorkomt en waar nodig bestrijdt.
• Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leert u hoe u informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met uw veiligheidspartners.
• Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.
• Op de cursus Waarheidsvinding leert u hoe u door de waarheid te achterhalen een einde kan maken aan een ongewenste situatie.