Pokémon GO – onschuldig spelletje of (cybersecurity) nachtmerrie?

Pokémon GO kwam in juli dit jaar eerst in een beperkt aantal landen uit. Daarna werd het ook in de rest van de wereld uitgerold. Toen Pokémon GO in de app stores terechtkwam werd de game in één klap een internationaal fenomeen. Volgens Forbes telt het spel momenteel meer dagelijkse gebruikers dan Twitter. Op de beurs verdubbelde het Nintendo aandeel direct in waarde. Toen men besefte dat er voor Nintendo niet veel aan de strijkstok blijft hangen stortte het aandeel echter al snel weer in. De game wordt namelijk niet in Japan ontwikkeld maar door Niantic in de VS.

Totale waanzin  

Het spel heeft in ieder geval een ware gekte ontketend onder spelers en perikelen rondom de hype van deze app halen dagelijks het nieuws. Zo lopen er in Central Park in New York elke avond honderden Pokémonjagers als zombies heen en weer. In Den Haag, de zelfverklaarde Pokémonhoofdstad van Nederland, struinen er niet alleen overdag maar ook ’s avonds en ‘s nachts grote drommen Pokémonfanaten door de duinen. Dit veroorzaakt veel overlast voor omwonenden en het natuurgebied wordt volledig platgelopen. In een klein polderdorpje in de Antwerpse haven wordt inmiddels een avondklok aangevraagd. Duizenden Pokémonjagers belegeren namelijk al drie weken lang het Lillo-Fort omdat er zeldzame Pokémon te vangen zijn. Mensen in een massa veranderen in zwijnen en je kunt je voorstellen hoe zo’n dorpje er na afloop uitziet. Hype en problemen zijn vaak onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen kan Pokémonjagen ernstige fysieke gevolgen hebben in het dagelijkse leven, het fenomeen heeft ook serieuze cybersecurity implicaties.

Als onze kinderen maar bewegen vinden we het goed

Onder de miljoenen Pokémon GO liefhebbers bevinden zich een groot aantal ouders die het augmented reality spel haast toejuichen. Hun kinderen gaan eindelijk weer naar buiten. Ook al kijken ze nog steeds op een schermpje, ze krijgen in ieder geval de broodnodige lichaamsbeweging, frisse lucht en ze hebben weer echte sociale contacten. Om succesvol te zijn met deze game en zoveel mogelijk Pokémon te vangen moet je immers flink wat  kilometers afleggen. Er zijn diverse Pokémon GO groepen, forums, bijeenkomsten en ontmoetingsplekken zoals Pokéstops en Gyms. Veel spelers zeggen dat ze door het spel op interessante manieren en op ongewone plekken nieuwe mensen ontmoeten. Als ze tenminste niet struikelen en hun enkel breken, de weg kwijtraken in een mijn of van een berg afvallen. Eén ding is zeker, met de komst van Pokémon GO is de wereld in een klap compleet veranderd.

De real-world gevaren van Pokémon GO

Naast het ‘PokéEnthousiasme’, zien we inmiddels ook talloze voorbeelden van de real-world gevaren van het spel, zoals eerdergenoemde gebroken enkels, maar ook berovingen. In het Verenigd Koninkrijk werden onlangs vier tieners uit een mijn gered waar ze meer dan vijf uur rondgezworven hadden. De politie in Ierland moest pasgeleden aan jongeren uitleggen waarom je niet zomaar in iemand’s tuin mag komen en dat inbreken al helemaal uit den boze is, of je nu wel of geen zeldzame Pokémon gespot hebt.

Pokéstops kunnen ook gevaarlijk zijn. Het zijn speciale plekken waar je beloningen als Pokéballs kunt krijgen. Pokéstops zijn meestal kunstwerken, monumenten, standbeelden of andere bezienswaardigheden in je omgeving. Ook kun je aan zo’n Pokéstop een lok-module verbinden, waarmee je andere Pokémon kunt lokken. Door de GPS functionaliteit en de klok op de telefoon van de speler kunnen cybercriminelen echter inzicht krijgen in waar spelers zijn en waar ze naartoe gaan. Het spel is  niet alleen interessant voor criminelen die diefstal en overvallen plegen; ook ‘slimme’ pedofielen kunnen zien waar je kind naartoe gaat. Bij een bank werd pasgeleden een werknemer ontslagen omdat hij een voorbijvliegende Zubat Pokémon probeerde te vangen en ook zijn er inmiddels al verschillende dodelijke ongevallen te betreuren. En dan hebben we het nog niet eens over de cybersecurity-problemen gehad.

Nalatigheid of bewuste verduistering?

Dat Pokémon GO een enorme hit is zal niemand ontkennen. En dat er nadelen zijn, weten we inmiddels ook. Een nog niet genoemde schaduwkant is dat de app toegang vereist tot persoonlijke gegevens op je telefoon. Met alle mogelijke gevolgen van dien. Om het spel te kunnen spelen moet je namelijk een Pokémon GO account aanmaken of je aanmelden met je Google account. Al heel snel werd duidelijk dat de game niet alleen toegang had tot de locatiegegevens, camera en de klok maar ook tot de volledige zoekgeschiedenis van de gebruiker, het Gmail account en zelfs Google Drive en Google Photo.

Absolute veiligheid van informatie kan niet worden gegarandeerd

Na de bekendmaking van deze problemen liet Niantic weten de app inmiddels voorzien te hebben van een update. Nu vraagt Pokémon ‘alleen nog maar’ om een e-mailadres, geboortedatum en je Google profiel. Omdat Pokémon GO gebruikmaakt van in-app transacties kunnen identiteitsdiefstal en creditcardfraude echter nog wel steeds plaatsvinden. Ook kunnen hackers informatie van Pokémonvangers verkopen op de zwarte markt. Niantic heeft gebruikers betere digitale beveiliging beloofd maar tegelijkertijd staat er in hun privacybeleid dat ze de “absolute veiligheid van informatie niet kunnen garanderen”. Dit betekent ook dat ze persoonlijke informatie zonder problemen mogen delen met of verkopen aan derden. Denk hierbij aan demografische profilering, onderzoek en analyse tot verbetering van diensten. Dit dubieuze privacybeleid is niet alleen zorgwekkend voor Pokémon GO gebruikers; het is ook een potentieel probleem voor Niantic zelf. Nog niet zo heel lang geleden was het bedrijf namelijk nog maar een startup. Nu staan ze middenin de schijnwerpers met een zeer winstgevende app en een enorme dataset. Niantic heeft nu de  lastige taak om al die data te beveiligen. Als ze dat niet op de juiste manier doen, is de kans dat deze data straks ‘op straat ligt’ vrij groot. De hackers staan al klaar om de data te ontsluiten. Reeve zei: “Pokémon GO lijkt me een erg leuk spelletje en ik zou het best willen spelen maar het is het (cybersecurity) risico absoluut niet waard.”

Langetermijngevolgen voor de samenleving – een filosofisch perspectief

Augmented reality games en andere nieuwe technologische ontwikkelingen zijn zeker fascinerend en hebben een grote impact op onze samenleving. Er vindt echter een steeds verdere (digitale) dualisering van de maatschappij plaats, een tweedeling tussen de ‘haves’ en de ‘have-nots’: sommigen hebben toegang hebben de goede dingen in het leven en anderen niet. De ‘haves’ profiteren het meest van nieuwe technologie. Ze hebben een goed inkomen, wonen in ‘slimme’ huizen met slimme apparaten en trainen met een FitBit. Zij betalen met hun wearables, gebruiken hun travel apps en rijden straks in hun zelfrijdende auto’s.

Plattelandsbevolking, laag opgeleiden, mensen met lage inkomens en minderheden zijn vaak technologische ‘have-nots’. Zij zijn de schoonmakers, vuilnismannen of de werklozen. Voor deze mensen is het leven vaak een dagelijkse strijd. Ze kunnen het zich financieel niet veroorloven om te reizen en hun voornaamste vorm van entertainment bestaat uit Facebook, televisie en games. Ze vluchten in de fantasie om aan de dagelijkse realiteit te ontsnappen. Hoe beter de VR en AR technologie wordt, des te verslavender worden voor hen ook de games. De ‘have-nots’ nemen straks steeds meer deel aan de maatschappij door virtual- en augmented realityfilters. In deze werelden zijn zij succesvol. Ze halen het hoogste niveau en worden door iedereen gerespecteerd. Een betere wereld dan de echte. Hoe meer de werkelijke levensomstandigheden verslechteren, des te groter wordt de verslaving aan de virtuele wereld.

Smelten VR, AR en de echte wereld uiteindelijk samen tot een nieuwe dimensie?

Met AR spelletjes is de wereld je canvas. Uiteindelijk krijgen we games waarin je je volledig kunt onderdompelen. Misschien evolueert de technologie wel dusdanig dat we de twee ‘realities’ niet meer van elkaar kunnen onderscheiden. Zo wordt onze nukkige baas misschien ineens een villain en de vriendelijke winkeljuffrouw een middeleeuwse prinses. Stel je voor dat het zover gaat dat we met AR en VR ook verleden, heden en toekomst kunnen samenvoegen en er een hele nieuwe, vierde dimensie ontstaat? Zulke scenario’s behoren zeker tot de mogelijkheden.

Inspiratie voor andere Pokémon apps

De ongekende populariteit van Pokémon GO zou voor andere tech-bedrijven weleens aanleiding kunnen zijn om nieuwe Poké-apps te ontwikkelen. Hier zijn enkele  voorbeelden van de mogelijkheden, maar the sky is the limit, natuurlijk.

PokéGlass en de terugkeer van Google Glass

Google Glass lijkt enigszins van de augmented reality radar verdwenen. Sommige tech insiders omschrijven Glass als een ‘coole mislukking’ maar wat als je de AR headsets de merknaam PokéGlass gaf? Pokémon GO liefhebbers kunnen natuurlijk beter een AR bril opzetten in plaats van gebogen over hun telefoons op Pokéjacht te gaan. PokéGlass biedt natuurlijk 360 graden augmented gelukzaligheid en je kijkt gewoon recht vooruit. Niet alleen is het een coole accessoire. Je kunt Pokémon ook met een knipoog vangen, in plaats van met een bal.

PokéFit – de nieuwe norm in fitness-tracking?

FitBit, CrossFit en andere fitnesstrackers kunnen opstappen als de PokéFit straks zijn intrede doet. Pokémon GO heeft er al voor gezorgd dat duizenden voormalige kluizenaars ineens en masse de straat op gaan. Stel je nu een gratis app voor die al die stappen telt en ook andere vitale statistieken bijhoudt. PokéFit zou je ook kunnen aanmoedigen om een stapje harder te lopen. En wat zou je ervan denken als de Pokémon het zelf ook nog eens op een lopen zetten en je er achteraan moet rennen om ze te pakken? Dat is dan helemaal een win-win.

Huwelijksklokken met PokéTinder

Met PokéTinder breng je mensen pas echt bij elkaar, op een romantische manier. In het park of in de duinen, in plaats van bij een Pokéstop of een Gym. Met PokéTinder kun je bijvoorbeeld filteren op ‘Yellow Team’ en kijken wat voor talent je daar aantreft. Als een potentiële date alleen een paar zwakke Diglets heeft kan het natuurlijk nooit wat worden en swipe je gewoon naar links. Van Pokéstops kun je ook speed-dating sites maken of je gebruikt de app voor snelle contacten zonder verplichtingen. Enorm potentieel in ieder geval voor app-ontwikkelaars.

PokéVR – Pokémon vangen zonder ook maar een vin te verroeren

Voor degenen die toch liever stilzitten is een VR-versie van Pokémon GO de perfecte oplossing. Dan vang je Pokémon met een PokéDrone, zonder ook maar een voet buiten de deur te zetten. Helaas komen belangrijke features die het spel zo aantrekkelijk maken – zoals buiten zijn, socializen en lichamelijke beweging – dan wel te vervallen waardoor het spel weer wat saai wordt. Als je een antwoord wilt op de vraag of een combinatie van AR en VR bestaansrecht heeft in de gamingmarkt, dan is PokéVR waarschijnlijk wel de beste proeftuin.

Pokémon GO – the good, the bad & the ugly  

Het is de droom van elke tech startup om iets te creëren dat populairder is dan Facebook. Pokémon GO van Niantic is dan ook een schot in de roos en het ziet ernaar uit dat het succes van de app voorlopig wel even voortduurt. Dat Pokémon GO briljant is staat buiten kijf, maar de jacht op digitale voldoening mag natuurlijk niet ten koste gaan ons fysieke welzijn en onze veiligheid. Ook moeten we er onze ogen niet voor sluiten dat dit soort games ook zeer reële en steeds ernstiger cybersecurity uitdagingen met zich meebrengt.

Meer weten over de toekomst van Cyber Security?

Tijdens het Cyber Security Event 2016 krijgt u antwoord op o.a. onderstaande vragen:

• Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen op het terrein van cyber security?
• Welke technologische mogelijkheden zijn nu al werkelijkheid?
• Wat zijn goede en slechte voorbeelden van de toepassing van cyber security?
• Wat kunt u leren van vooruitstrevende praktijkvoorbeelden uit de Verenigde Staten en Europa?