Regeldrift ontregelt hulpverlening bij rampen

Door Menno van Duin, lector Crisisbeheersing bij het Instituut Fysieke Veiligheid en docent op de opleiding Externe Veiligheid.

Het werk van hulpverleners kan bij rampen of crises worden bemoeilijkt door regeldrift van de overheid, omdat er te veel protocollen worden opgesteld. Die regels werken belemmerend omdat in geval van nood niet alles volgens het boekje kan worden afgehandeld.

 

Risicoregelreflex

Dat staat in een onderzoek van de Politieacademie, het Instituut Fysieke Veiligheid en het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, dat is uitgevoerd door Menno van Duin. Volgens de studie ‘Lessen uit crises en mini-crises 2012’ heerst er bij de overheid een ‘risicoregelreflex’. Dat kan hulpverleners juist in de weg zitten, omdat noodgevallen vaak niet volgens vaste scenario’s verlopen. “Gezond verstand is erg belangrijk, vertrouwen in de hulpverlener en diensten is belangrijk, en niet of alle regels die na de vorige crisis op papier zijn gezet, wel worden nageleefd”, aldus lector crisisbeheersing aan het Instituut Fysieke Veiligheid Menno van Duin.

 

Nieuwe protocollen

Volgens Menno zijn lang niet alle gevallen in protocollen te vangen. “Sommige crises komen maar zelden voor, zoals de gestrande walvis ‘Johannes’, maar moet er dan toch weer een nieuw protocol komen? Wat je zelden doet, doe je zelden goed. Als een trein ontspoort hebben hulpverleners wel iets anders aan hun hoofd dan na te gaan of ze wel precies volgens het protocol de slachtoffers registreren.”

 

Multidisciplinaire samenwerking

“De werkelijkheid is weerbarstiger dan vooraf bedacht. Partijen met eigen bevoegdheden en verantwoordelijkheden hebben elk een ander perspectief op de crisis. Uit de verschillende casus blijkt dat crisisbeheersing anno 2012 bijna per definitie een multidisciplinaire aangelegenheid is.”

 

Media-aandacht

Volgens het onderzoeksrapport laten autoriteiten zich soms duidelijk leiden door de aandacht die media aan een voorval besteden. Als voorbeeld wordt gewezen naar het treinongeval in Amsterdam waardoor in april 2012 bijna 200 mensen gewond raakte en een dode viel. Door een kabinetscrisis die tegelijkertijd speelde was hier relatief weinig aandacht voor. “Dit in tegenstelling tot de Facebookrellen in Haren. Toch vielen daarbij geen doden en was sprake van een beperkt aantal gewonden. De rellen hadden het aftreden van de burgemeester tot gevolg, werden uitvoerig geëvalueerd en leidden tot fikse discussies over bestaande procedures. De mate van media-aandacht heeft grote invloed op de beleving en complexiteit van een crisis. Media bieden ook belangengroepen de gelegenheid om voor de camera’s aandacht te vragen voor zaken waar ze al langer voor strijden. Voor autoriteiten en andere verantwoordelijken leidt dit al snel tot een verdere complicering van het crisismanagement.”

 

Meer weten?

Op de opleiding Externe Veiligheid leert u van o.a. Menno van Duin hoe u samen met uw veiligheidspartners een crisis aanpakt.

Lees hier het rapport Lessen uit crises en mini-crises.