Russische georganiseerde criminaliteit

Afgelopen zomer was ik op rondreis door Rusland, Mongolië en China. In deze blog sta ik stil bij de Russische georganiseerde criminaliteit.

Frank van Summeren, adviseur veiligheid bij RONT Management Consultants en spreker op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit.

In bijna iedere grotere stad in Rusland is een bende actief die zich bezighoudt met georganiseerde criminaliteit. Alleen al in Moskou bestaan er tientallen bendes. Een Russische bende eis vaak opgebouwd volgens het militaire model. Bovenaan staat een leider, hieronder de luitenants en daaronder de uitvoerders. Om leider te worden van een bende moet je van onbesproken gedrag zijn. Dit houdt in dat je niet met justitie of politie hebt samengewerkt en niet hebt geklikt. Ook mag je geen openstaande schulden hebben. Veel hooggeplaatste criminelen genieten onschendbaarheid, omdat ze een volksvertegenwoordiger van een politieke partij assisteren. Kenmerkend voor de Russische georganiseerde criminaliteit is een nauwe verwevenheid met de legale economie. Criminelen zijn tevens ondernemers. Gewelddadige liquidaties hebben (deels) plaatsgemaakt voor het selectief gebruik van wet- en regelgeving en een manipuleerbare rechtelijke macht om tegenstanders uit te schakelen.

Criminele activiteiten

De meeste bendes in Rusland houden zich bezig met bescherming (afpersing) van ondernemers en het witwassen van de hieruit verkregen inkomsten. Ondernemers worden in dit geval (fictief) beschermt tegen een ‘vijandige’ bende, die vervolgens een ‘bevriende’ bende inschakelen om leed te voorkomen. In de praktijk werken beide bendes dan vaak met elkaar samen. Desondanks wordt bescherming door een bende door ondernemers als noodzakelijk gezien, ook omdat er weinig verwacht wordt van de politie. In sommige gevallen speelt de politie ook een dubieuze rol door ondernemers tegen betaling bescherming te bieden tegen dreigingen van bendes. Het afpersen van ondernemers heeft de laatste jaren ook in Nederland opnieuw zijn intrede gedaan, met name in de Amsterdamse onderwereld. Naast afpersing houden Russische bendes zich bezig met andere criminele activiteiten zoals drugshandel, mensenhandel en orgaanhandel.

Grip op de samenleving

Onder Poetin wist de Russische overheid een eind te maken aan een uitzichtloze situatie waarin de criminele bendes het voor het zeggen hadden in het land. De overheid heeft de grip om de samenleving (deels) overgenomen. Dat wil niet zeggen dat er geen georganiseerde criminaliteit meer plaatsvindt in Rusland. Met name voor de bendes die niet tegen, maar met de overheid samenwerken zijn er nog steeds mogelijkheden om criminele activiteiten te ontplooien. De verwevenheid tussen de onder- en bovenwereld is dan ook groot. Criminelen vind je terug op belangrijke plekken in de politiek en de economie.

Verwevenheid

Rusland heeft een diffuus crimineel ecosysteem. Bendes werken samen om vervolgens weer apart verder te gaan. Er is sprake van gelegenheidsstructuren die komen en gaan. Criminele coalities worden aangegaan wanneer bepaalde kennis of expertise binnen het eigen criminele netwerk ontbreken. Bendes bieden onderling hun specialistische diensten rond witwassen, frauderen, smokkelen, hacken, bedreigen of liquideren. Dit gebeurd zowel in binnen- en buitenland. Russische bendes worden buiten hun landsgrenzen graag gezien, omdat ze er veelal niet op uit zijn om plaatselijke criminelen te verdringen maar juist op zoek zijn naar samenwerking, bijvoorbeeld door hun specialistische diensten aan te bieden.

Meer weten?

• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoor je hoe je ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in jouw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.
• Op de opleiding Inzicht in de Criminologie leer je wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe je deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op de opleiding gebiedsregisseur leer je hoe je de leefbaarheid en veiligheid bevordert in kwetsbare gebieden.
• Op de cursus APV & Bijzondere Wetten leer je welk juridisch instrumentarium je tot jouw beschikking hebt om de leefbaarheid en veiligheid in wijken en buurten te waarborgen.
• Op de opleiding bibob coördinator leer je hoe je de wet Bibob toepast in jouw gemeente.
• Op de opleiding Integraal toezichthouder handhaving leer je hoe je het toezicht en de handhaving organiseert in jouw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leer je hoe je misstanden in jouw gemeente voorkomt dan wel bestrijdt.
• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leer je van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor jouw uitvoeringspraktijk.
• Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leer je hoe je informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met jouw veiligheidspartners.
• Op de cursus Predictive profiling leer je hoe je afwijkend gedrag signaleert en dreigingen in de omgeving voorkomt.
• Op de cursus Waarheidsvinding leer je hoe je door de waarheid te achterhalen een einde kan maken aan een ongewenste situatie.
• Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leer je hoe je komt tot een integriteitsbeleid voor jouw organisatie.