Wat zijn de gevaren van drones?

Drones zijn toch heel onschuldig? Het is voor sommigen gewoon speelgoed. Voor anderen is het een serieus zakelijk instrument. Toch mag je in Nederland lang niet overal met een drone vliegen en dat is met een reden!

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld, hoofddocent van de cursus Drones in de openbare ruimte en dagvoorzitter op het congres Drones in het publieke domein.

Botsingen

Wanneer een vliegtuig in een botsing terecht komt met een drone, is dat zeer schadelijk! Dat klinkt raar he!? Zo’n klein plastic ding tegen een metalen Boeing 747. Maar vergis je niet! De universiteit van Dayton onderzocht wat de gevaren zijn wanneer een drone tegen de vleugel van een vliegtuig aankomt. Zie hier het filmpje. Wanneer dit gebeurt, heb je een flink probleem. Immers, misschien is het goed om te vermelden dat de vleugels van personenvliegtuigen, vaak ook de brandstoftanks zijn. Door dit onderzoek begrijpen we misschien beter waarom de autoriteiten zo moeilijk hebben gedaan omtrent het vliegen van drones bij vliegvelden.

Grens van de vlieghoogte

Een vliegtuig vliegt echter niet alleen rondom vliegvelden. Drones mogen niet hoger dan 120 meter boven de grond vliegen. Maar he, we mogen op de snelweg ook niet sneller dan 130 km/u en we hoeven niet de braafste van de klas uit te hangen om te ontkennen dat we wel eens de 131 km/u hebben aangeraakt. Nooit meer doen. Maar ja, kom je met je drone even wat hoger in het luchtruim omdat je van die gave beelden wilt maken van een passerend Apache helikopter, dan kan het al vrij snel gevaarlijk worden. Er zijn genoeg treurige voorbeelden te benoemen van traumahelikopters die niet konden landen op de plaats van het incident, omdat er iemand de gebeurtenis met zijn drone wilde bekijken.

No Fly Zones

Als antwoord op deze nieuwe technologie en de problematiek die daarbij is ontstaan, heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu in samenwerking met het Kadaster een kaart gemaakt met zogenaamde no fly zones. Hierin zijn uiteraard alle civiele en militaire vliegvelden opgenomen, maar ook allerlei oefenterreinen waarin militaire vliegtuigen trainen en laagvlieggebieden rondom luchthavens. Verder zijn er 2000 Nederlandse natuurgebieden opgenomen. 2000! Waar mag je dan nog wel vliegen? Nou, het is niet per definitie zo dat iedere aangewezen plek volledig verboden is. Op veel plekken gelden beperkingen of extra regels. We zien bijvoorbeeld dat ten aanzien van militaire oefengebieden, dat is gewoon boven allerlei steden en dorpen met buitengebieden, als regel is opgesteld dat er een extra persoon moet meekijken of er geen ander vliegverkeer aankomt.

Uit de lucht vallen

Ja, het is ook niet geheel ondenkbaar dat een drone uit de lucht komt vallen. Sterker nog, het gebeurt best vaak. Soms dondert er een in een meertje, maar hij valt soms ook bovenop de persoon die de drone bestuurt. Ongelukken zitten in een klein hoekje.

Terrorisme

De gevaren rondom terrorisme hebben een andere wending gekregen toen terroristen in de slag om Mozul (Irak) massaal bommen wierpen met hun drones. Vorige week was ik met de excursie van het Congres Radicalisering en Terrorisme in Brussel bij de Raad van de Europese Unie. Daar vertelde een adviseur van de Coördinator Counter-Terrorism EU, dat hij zich grote zorgen maakt over het gebruik van drones bij CBRNe-aanvallen. Dat zijn chemische, biologische, radiologische en nucleaire explosieven. Tiktak! Word wakker in 2018! Die onschuldige drones kunnen ineens gebruikt worden voor massavernietigingswapens. Wie denkt dat dit een ver-van-zijn-bed-show is, die heeft het mis.

Massavernietigingswapens in onze achtertuin

Da’esh (Islamitische Staat) en Al-Qaida beschikken over de nodige ervaring, kennis en vaardigheden over chemische, biologische, radiologische en nucleaire explosieven. Zo is in juni 2018 in de Duitse plaats Köln een aanslag verijdeld waarbij terroristen een hoeveelheid ricine (zeer giftige chemische stof) hadden verzameld. Met de hoeveelheid ricine die is aangetroffen, zouden terroristen een bom kunnen maken met honderden tot duizenden doden en ernstig gewonden tot gevolg. Köln, dat is 1,5 uur rijden van de Nederlandse grens! Overigens staat dit voorbeeld niet op zichzelf. Zo is in Venezuela geprobeerd de president te doden door bommen onder drones te hangen en bij een militaire ceremonie af te laten gaan op het podium, waar de president stond te speechen. Ook deze is gelukkig vroegtijdig afgeschoten (letterlijk).

Dreiging risicoregelreflex

We weten dat wanneer incidenten als bovenstaande zich voordoen (ook al zijn ze verijdeld), overheden vaak geneigd zijn om de regels aan te scherpen. Bij deze wil ik oproepen tot rationele besluitvorming hierop. Dat kan alleen maar door onderzoek te doen naar de risico’s, de mogelijke opsporings- en interventiestrategieën en verschillende scenario’s die denkbaar zijn. De scenario’s kunnen we zo bedenken, maar wat de impact daarvan is op de openbare orde, de economie en de handhavingsorganisatie, vergt een wat uitgebreider onderzoek.

Er zijn ook kansen!

Dit klinkt natuurlijk vrij negatief, maar er zijn ook zoveel kansen die ontstaan door het gebruik van drones. Door middel van deze blogs probeer ik awareness te creëren op het onderwerp, zodat de discussie gevoerd gaat worden. Hoe vaak horen we niet dat instanties na tragische aanslagen achteraf moeten toegeven dat ze het hadden kunnen weten. Dat hoop ik toch echt voor te zijn!

Meer weten?

• Op het congres Drones in het publieke domein hoort u wat de belangrijkste trends en ontwikkelingen zijn op het terrein van drones en welke kansen en risico’s dit met zich meebrengt.
• Op de cursus Drones in de openbare ruimte leert u hoe u drones kunt inzetten om de veiligheid te bevorderen en welke contra drone interventies u wanneer kunt gebruiken wanneer drones worden misbruikt.
• Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u samen met uw zorg- en veiligheidspartners komt tot een pakket van maatregelen om radicalisering waar mogelijk te voorkomen en terrorisme waar nodig te bestrijden.
• Op de cursus Predictive profiling leert u hoe u afwijkend gedrag signaleert en dreigingen in de omgeving voorkomt.