“Gezondheidsclaims op Nederlandse producten kloppen”

Alie de Boer is bachelor in voeding en gezondheid, behaalde haar master in Health Food Innovation Management en promoveerde op een combinatieproject tussen toxicologie en internationaal en Europees recht. Kortom: ze weet wel iets van Food, Health & Technology.

 

Als voedingswetenschapper richt jij je op het levensmiddelenrecht. Hoe is deze richting op jouw pad gekomen?

“Ik ben opgeleid als voedingskundige. Tijdens die studie draaide het vooral om voeding zelf. Dat vond ik interessant, maar nog interessanter leek het me om mijn kennis van voeding te gebruiken in combinatie met een ander vakgebied. In Venlo onderzoeken we voeding in combinatie met recht en in combinatie met ondernemerschap. Met name de combinatie tussen voeding en recht spreekt me aan.”

Hoe ben je in Venlo beland?

“Venlo is een logistiek knooppunt en er zitten hier veel innovatieve telers die graag willen weten wat hun producten precies voor effecten hebben. Dat is de reden waarom Maastricht University hier een dependance heeft opgericht. We bieden hier onder meer een bacheloropleiding aan waarbij je als student je eigen curriculum kunt samenstellen uit vakken die te maken hebben met logistiek en voedingsgezondheid. Al ons onderzoek sluit daar op aan, ook dat van mij.”

Wat zijn belangrijke ontwikkelingen in het levensmiddelenrecht?

“De belangrijkste gebeurtenis was de BSE-crisis, zo’n twintig jaar geleden, in de volksmond beter bekend als de gekkekoeienziekte. Daar ligt eigenlijk de oorsprong van ons vak. Dat incident leidde tot een veel betere bescherming voor consumenten. Consumenten zouden beter beschermd moeten worden tegen risico’s en tegen misleiding. Er moest wetenschappelijk bewijs komen voor gezondheidseffecten, maar ook voor veiligheid. Voordat je iets mag claimen, moet je wetenschappelijk bewijs hebben. Zie je? Daar heb je het weer: voeding en recht raken elkaar. Maar dán gebeurt het. De wet zegt: zó moet het gebeuren. Maar de voedingstechnologie ontwikkelt zich voortdurend. De wet is statisch loopt voortdurend achter de ontwikkelingen aan. Ingewikkeld maar ook interessant. Kunnen we bijvoorbeeld iets bedenken waardoor het juridisch kader flexibeler wordt?”

Op welke manier kan men het best een heldere boodschap over gezondheidseffecten van voedingsproducten communiceren?

“Een gezondheidseffect claimen valt niet mee. Toen ik aan mijn onderzoek begon, waren bij de Europese Commissie meer dan 40.000 claims ingediend. Daarvan waren er maar 222 goedgekeurd, dus iets meer dan een half procent. Wil je een effect claimen, dan moet je als producent een heel wetenschappelijk dossier aanleveren bij de Europese Commissie. Die vraagt de Europese Voedselveiligheidsautoriteit EFSA om dat dossier te checken. Zonder deugdelijk wetenschappelijk bewijs is je claim kansloos.”

Staan er straffen op onterechte claims?

“Ja. Het gevolg daarvan is dat op verpakkingen steeds minder onwaarheden worden verkocht. Als je iets beweert, moet je je woorden heel zorgvuldig kiezen. Dat heeft de Becel-casus wel bewezen. Becel had heel goed onderzoek gedaan naar het effect van plantensterolen op cholesterol. Op de verpakking schreven ze dat de plantensterolen in de boter de kans op hart- en vaatziekten verminderden. Dat mocht niet; het verband werd te direct gelegd. Het moest veel genuanceerder: de plantsterolen verlagen het cholesterol en een lager cholesterol kan het risico op hart- en vaatziekten verkleinen. Het moet in twee stappen en je kunt met voeding maar één risico beïnvloeden. Unilever heeft destijds dan ook een fikse boete gekregen, onder de farmaceutische wetgeving. Tegenwoordig is de claim uiteraard wel correct omschreven.”

Hoe kan een consument informatie zelf gebruiken om een gezonde keuze te maken?

“Lees de etiketten! En benut die informatie. Stel dat je weet dat je meer vitamine C zou moeten gebruiken, dan kun je daar bij het boodschappen doen rekening mee houden. Claims met betrekking tot gezondheid kloppen, dan maar je van uitgaan. Het is dus niet zo als met het maïsbrood van Jumbo, dat zijn kleur krijgt van geelwortel en waar helemaal geen maïs in zit. Als er op staat dat er vitamine C in zit, zit dat er ook daadwerkelijk in.”

Welke rol speelt technologie in het levensmiddelenrecht?

“Technologie heeft een grote invloed op de ontwikkeling van nieuwe producten en productieprocessen, en op de houdbaarheid en veiligheid van producten. Dankzij de voortschrijdende technologie kunnen we steeds beter meten of een product nog geschikt is voor consumptie en zijn veel minder dierproeven nodig.”

Kies jij als voedingskundige bewust voor bepaalde gezonde producten, of vermijd je bewust bepaalde producten omdat je weet dat ze slecht voor je zijn?

“Niet echt. Ook ik geef me wel eens over aan chips, terwijl ik een trage verbranding heb en heel hard moet werken in de sportschool om eraf te halen wat ik aankom. En dat terwijl ik iemand naast me op de bank heb zitten die gerust een zak chips kan eten zonder aan te komen… Wel ben ik een fan van groente en fruit omdat je er lekker en best veel van kunt eten zonder veel calorieën binnen te krijgen. Het gaat erom maat te houden. Een biertje of twee kan best. En geniet ervan!”