SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
De grote vraag tijdens de 2e editie van het ‘Food, Health and Technology Event’ van woensdag 30 mei 2018 was: hoe krijgen we Nederland weer gezond met behulp van voeding, beweging en technologie? Ruim 150 gezondheidsstrijders luisterden naar lezingen van medestrijders, braken er hun door Erik Scherder tot heilig verklaarde prefrontale cortex over en netwerkten er met gezonde hapjes en sapjes in de hand op los. Maar geen lunch voordat Sophie Verdaasdonk de hele zaal een handje hielp bij het practicen wat we aan het preachen waren. Dus daar gingen we, een energizing vogeltjesdans choreografie – ‘the snake’, ‘the step and clap’, ‘nu de andere kant op’, én nog een keer! Schaamteloos, maar bovenal in perfecte symmetrie bewoog 150/17.000.000 van Nederland zich ogenschijnlijk moeiteloos naar een optimaal pre-lunch metabolisme. Ziezo, wij waren alvast gezond bezig, nu de rest van Nederland nog.
Maar hoe? Want, zoals Rob Haan gefrustreerd aangaf wordt ieder congres rond dit thema door een vaste groep mensen bezocht die niets anders wil dan Nederland gezonder maken, maar gebeurt er uiteindelijk weinig. Waar gaat het mis?
Multi-level perspective to innovation
Een van de meest verhelderende modellen die ik aan de Universiteit van Wageningen leerde, is het ‘Multi-level Perspective to Innovation’ model van (Geels, 2002) (zie figuur). De mega-trend dat 40-50% van Nederland overgewicht of obesitas heeft, drukt inmiddels gewichtig op de huidige samenstelling van het socio-technische regime (samenhang tussen huidige voorkeuren van consumenten, technologieën, politiek beleid en afspraken tussen bedrijven). Er werden dan ook een aantal gevallen besproken waarin het huidige socio-technische regime niet meer strookt met enige mate van logica. Zo haalde Rob Haan aan dat de overheid veiligheidsschoenen voor werknemers verplicht, maar een gezonde lunch aan werknemers aanbieden nagenoeg onbetaalbaar wordt gemaakt door de Belastingdienst. Een andere raadselachtige ontwikkeling in het licht van de zwaarlijvigheid van Nederland is natuurlijk de aanstaande verhoging van het btw-tarief op groente. Ook merken voedselproducenten als Optimel dat te veel suiker in voedingsmiddelen niet meer te verantwoorden is. Het is daarom de vraag hoe krom de huidige manier van doen moet zijn voordat die ‘knapt’ en er plek komt voor gezonde niche innovaties. Maar, de belangen van de gevestigde orde zijn groot en dus de mogelijkheid voor naar surrealistisch neigende onlogische situaties helaas ook.
Niettemin zagen we op het congres al een aantal niche innovaties voorbijkomen die verschuivingen te weeg brengen in het huidige regime. Enkele voorbeelden zijn: de benoeming van Leon Meijer als wethouder food, een onderzoek consortium gericht op gepersonaliseerd voedingsadvies, een huisarts die zijn dorp uitdaagt om gezonder te gaan leven en een foodbox voor zwangere vrouwen.
Omdat binnen het huidige regime alles zo sterk samenhangt, betekent verandering op de ene plek ook mogelijkheid tot verandering op een andere plek. Het is dus de kunst om een innovatie te ontwikkelen die precies op dat plekje valt. Hoe vind je die? Met dit filmpje liet Norbert van den Hurk zien dat het in ieder geval belangrijk is om niet bang te zijn om de eerste ‘lone’ nut te zijn. Later op de dag besprak Jeroen Kemperman ook een aantal briljante business modellen die kunnen helpen bij bij het ontwikkelen van succesvolle innovaties.
Houd koers!
Het was een dag met genoeg informatie en inspiratie om de strijd tegen het regime mee voort te zetten. Ik heb ervan genoten en wens iedereen succes bij het voortzetten van de strijd. Houd koers en houd vol!
Auteur: Steven Westbroek – afgestudeerd voor de research master ‘Consumer Behaviour, Technology and Innovation’ aan de Universiteit van Wageningen – nu op zoek naar een toffe baan!
Bron: Geels, F. W. (2002). Technological transitions as evolutionary reconfiguration processes: a multi-level perspective and a case-study. Research Policy, 31(8), 1257–1274.
