SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Door: Rian van der Stelt, Organisatie adviseur 22 graden
Enkele weken geleden heb ik de opleiding tot Adviseur Kwaliteit en Veiligheid in de Zorg succesvol afgerond. Deze waardevolle vijfdaagse leergang van het Studiecentrum Bedrijf & Overheid (SBO) heeft me opnieuw laten inzien hoe belangrijk het is om met de PDCA-cyclus de kwaliteitssystemen binnen een organisatie te versterken. Maar wat me het meest heeft geraakt en geïnspireerd, is het gedachtegoed van Safety-II.
Wat is Safety-II?
Het uitgangspunt van Safety-II is om te focussen op wat goed gaat. Geen vreemde gedachte, aangezien in 95% van de gevallen systemen functioneren zoals bedoeld, en slechts in 5% van de gevallen falen. Door te leren van die 95%, kun je structureel werken aan het versterken van processen. Maar hoe pas je dit toe in de zorgsector?
Het verschil met Safety-I
Traditioneel richten veel organisaties zich op wat misgaat, ook wel de Safety-I-benadering genoemd. Hierbij worden (bijna-)incidenten en calamiteiten gemeld, geanalyseerd en onderzocht. Commissies zoals VIM brengen de keten van gebeurtenissen in kaart, identificeren basisoorzaken en formuleren verbetermaatregelen. Het doel is voorspelbaarheid en het voorkomen van herhaling door processen te optimaliseren.
Safety-II kijkt daarentegen naar wat er dagelijks goed gaat in de praktijk. Het vertrekpunt is de werkvloer: work-as-done in plaats van work-as-imagined. Deze aanpak, oorspronkelijk ontwikkeld in sectoren zoals de luchtvaart en bouw, vindt steeds meer zijn weg naar de gezondheidszorg.
Het is belangrijk om te benadrukken dat Safety-II geen vervanging is van Safety-I, maar een aanvulling daarop. Waar Safety-I waardevolle lessen trekt uit wat misgaat, biedt Safety-II een bredere kijk door ook te leren van successen. Door beide perspectieven te combineren, kunnen zorgorganisaties een meer gebalanceerde en effectieve aanpak ontwikkelen die bewezen bijdraagt aan duurzame veiligheid en kwaliteit.
De kracht van de FRAM-methodiek
Binnen Safety-II wordt de Functional Resonance Analysis Method (FRAM) van prof. Erik Hollnagel gebruikt. Deze methodiek brengt in kaart hoe dagelijkse werkpraktijken leiden tot gewenste, onbedoelde of ongewenste uitkomsten. Het biedt inzicht in de dynamiek van werkprocessen en laat zien hoe medewerkers binnen die processen handelen en zich aanpassen aan de complexe realiteit.
Hoe leren we van wat goed gaat?
Safety-II benadrukt dat veiligheid niet los kan worden gezien van de dagelijkse praktijk. Dit betekent begrijpen hoe werk daadwerkelijk wordt uitgevoerd – met alle dynamiek en complexiteit die daarbij komt kijken. De traditionele benadering, met een focus op protocollen en richtlijnen, doet vaak geen recht aan de werkelijkheid op de werkvloer. Door te werken vanuit de FRAM-methodiek kunnen organisaties beter inspelen op de realiteit en leren van succesmomenten in plaats van alleen te reageren op incidenten.
Toch blijft het van belang om een evenwicht te bewaren tussen leren van successen en leren van fouten. Safety-II biedt geen excuus om problemen te negeren, maar nodigt juist uit tot een bredere kijk op veiligheid. Door zowel successen als incidenten te analyseren, ontstaat een completer beeld van hoe processen in de zorg kunnen worden verbeterd.
De 22graden Groep: Samen bouwen aan betere zorg
Bij de 22graden Groep werken we dagelijks aan het verbeteren van de zorg in Nederland. We ondersteunen zorgorganisaties bij verandering en bieden oplossingen voor complexe uitdagingen in de gezondheidszorg, gericht op visie & leiderschap, procesoptimalisatie en inrichting van het zorglandschap. We doen het echt samen, want dat is onze aanpak.
Wij werken zowel met zorg- en welzijnsorganisaties als beleidsmakers, zoals gemeenten en de VNG. Onze kernwaarden – Passie, Trots en Eigenaarschap – vormen daarbij de rode draad. Met onze ruime ervaring, vaak opgedaan vanuit de praktijk aan het bed, overbruggen wij de kloof tussen strategie en werkvloer. We ondersteunen opdrachtgevers met trajecten als Kwaliteitsmanagement, Strategie & Beleid en deskundigheidsbevordering. Ons streven is altijd duurzame resultaten te realiseren, waarbij veiligheid en kwaliteit hand in hand gaan.
Wilt u leren van wat goed gaat?
Werken vanuit wat goed gaat en het begrijpen van de dagelijkse praktijk sluit naadloos aan bij onze visie. Safety-II biedt een waardevolle aanvulling op bestaande methodieken door niet alleen te focussen op problemen, maar ook de kracht van succesverhalen te benutten. Wilt u dat ik vanuit dit gedachtegoed meekijk naar de processen binnen uw organisatie? Stuur me een bericht – ik denk graag met u mee! Samen maken we de zorg elke dag een beetje beter.
Wat leer je tijdens de opleiding Adviseur Kwaliteit en Veiligheid
in de Zorg?
- De achtergrond en relevantie van kwaliteit & veiligheid, inclusief het Safety-II gedachtegoed
- Hoe je a.d.h.v. de PDCA-cyclus het kwaliteitssysteem in je organisatie versterkt
- Effectieve manieren om als adviseur het verschil te maken
- Het maken van een concreet actieplan om een actueel thema in je organisatie naar een hoger niveau te tillen.
Met inspiratie vanuit praktijkcases en praktische handvatten kun je vervolgens direct aan de slag in je eigen organisatie!
Ook goed om te weten over deze opleiding:
- Opleiding nu ook fysiek (max. 15 dln) of online beschikbaar; aan jou de keuze
- Start fysieke opleiding: 11 september 2025 – meer informatie >>
- Start online opleiding: 15 september 2025 – meer informatie >>
