Overheid niet zomaar aansprakelijk voor schade door wateroverlast

Voor zowel gemeenten, waterschappen als burgers is het van belang te weten hoe de verantwoordelijkheden en zorgplichten zijn verdeeld. Wat mag er bijvoorbeeld van de gemeente als riool- en wegbeheerder worden verwacht, tot waar strekt de wettelijke zorgplicht van het waterschap en welke verantwoordelijkheid heeft een perceel-/gebouweigenaar zelf. In dit blog worden een aantal belangrijke zorgplichten behandeld.

Wateroverlast in een bebouwd gebied

Materiële schade als gevolg van wateroverlast is vaak gerelateerd aan het intreden van water vanuit de buitenruimte (tuin of straat) in een gebouw. Soms is dit het gevolg van het feit dat het gebouw beneden straatniveau is gelegen. Het verschil tussen het straatniveau en het bouw-/vloerpeil van woningen is vaak dusdanig dat er bij hevige regenval water vanaf de straat de woningen in kan lopen. Denk maar aan dijkwoningen of aan woningen met laaggelegen delen. Het kan hierbij zowel om oude panden gaan als om relatief nieuwe gebouwen. Bij water dat via de leidingen een woning instroomt, is er een relatie met het gemeentelijke hoofdriool. Als de waterstand in het hoofdriool stijgt, komt het voor dat het water terugstroomt in de particuliere aansluitleiding met bijvoorbeeld als gevolg dat het vieze water via douche en wc de woning inloopt.

Wateroverlast via de openbare weg

Sinds 2008 hebben gemeenten te voldoen aan de zogenoemde hemelwaterzorgplicht. Volgens onderstaand artikel draagt de gemeente zorg voor een doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem op in het oppervlaktewater te brengen.

Wateroverlast via leidingen

Als het gemeentelijk gemengde rioolstelsel het aanbod van regenwater niet meer kan verwerken, loopt het stelsel vol en dan raken uiteindelijk ook de particuliere huisaansluitleidingen volledig gevuld met afvalwater. Een gemengd stelsel voert immers zowel vuilwater als hemelwater af. Als de particuliere huisaansluitleidingen onder druk komen te staan ontstaat er een terugstuwing vanuit deze leidingen naar de gebouw-/binnenriolering. Lozingtoestellen waarvan de bovenkant lager is gelegen dan het straatniveau en die via de binnenriolering rechtstreeks in verbinding staan met de onder druk staande huisaansluitleiding lopen dan over. Het beeld bij bewoners en huiseigenaren ontstaat in dit soort gevallen al snel dat het openbaar riool niet goed functioneert. Dat huiseigenaren hier zelf een verantwoordelijkheid hebben weet men niet of wil men niet weten.

Wateroverlast in landelijk gebied

Waar in het stedelijk gebied de gemeente eerste aanspreekpunt is voor de burger die met wateroverlast wordt geconfronteerd, is dat buiten de bebouwde kom het waterschap. Tijdens de afgelopen zomers is in Zuidoost-Brabant en delen van Limburg extreem veel regen gevallen. Dit heeft niet alleen tot problemen in de steden geleid, maar daarbuiten tot een behoorlijke schade voor agrariërs, zij het dat het leeuwendeel van de schade was veroorzaakt door hagel (en het feit dat zij daarvoor niet allemaal verzekerd waren). De totale schade was groot en doet qua omvang denken aan de grote regenschade van 1998. Dat natte jaar heeft tot het eerste Nationaal Bestuursakkoord Water geleid dat een groot aantal afspraken en instrumenten bevat om vergelijkbare problemen in de toekomst te voorkomen.

Lees het volledige artikel van Peter de Putter, hoofddocent van de Cursus Waterwetgeving en Herman Havekes.