Combinatie van steun en lik-op-stuk

Hans Werdmölder, antropoloog en criminoloog, docent op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden en auteur van het boek Marokkanen in de marge en Marokkaanse lieverdjes.

Hans Werdmölder was een van de eerste wetenschappers die het taboe doorbrak op het aankaarten van criminaliteit onder Marokkaanse jongeren. In ‘Marokkaanse lieverdjes’ geeft hij een beeld van een groep die telkens weer het nieuws haalde en de reacties van overheid en instellingen daarop. ‘Alleen een benadering die uitgaat van “dit mag niet, dat wel” werkt.’

Geruchtmakende incidenten

Khalid die René Steegmans doodtrapte. De veelpleger Mohammed S., de verongelukte tasjesdief Ali el B. De jongeren uit de Amsterdamse Diamantbuurt en de jongens die het zorgcentrum Nieuw Geuzenveld terroriseerden. En natuurlijk Mohammed B. en Samir A. De lijst met geruchtmakende incidenten passeert in ‘Marokkaanse lieverdjes’ de revue. Antropoloog en criminoloog Hans Werdmölder plaatst de incidenten in een veelomvattende analyse, geeft verklaringen en draagt een doordacht pakket aan maatregelen aan die de positie van Marokkaanse jongeren kunnen verbeteren.

Alarmerend beeld

Een selectie van cijfers uit Hans Werdmölders dertigjarige onderzoekspraktijk geeft een alarmerend beeld. In 1993 verliet de helft van de Marokkaanse jongens voortijdig en zonder diploma de school. In 2000 was dat aantal zelfs 55 procent. In 1990 waren liefst twee van de drie Marokkaanse jongeren marginaal of crimineel actief. In 1997 bleek dat de criminaliteit onder Marokkaanse jongens vijf tot zes keer zo hoog was als onder autochtonen. Hans Werdmölder: ‘Als je de cijfers en incidenten weergeeft, heb je een moeilijke boodschap. Als je die toch geeft, krijg jij de zwarte Piet. Je ziet het te zwart, je moet positief denken, er zijn ook goede voorbeelden.’

Marginalisering

Na zijn studie antropologie begon Hans Werdmölder in 1980 als onderzoeker bij de Universiteit van Utrecht. Om veldonderzoek te doen, werkte hij tot 1985 parttime als jongerenwerker en hulpverlener in Amsterdamse buurthuizen. Vanuit die ervaringen schreef hij ‘Van vriendenkring tot randgroep’ (1986) en zijn proefschrift ‘Een generatie op drift’ (1990). ‘Ik dacht toen dat het in de toekomst wel beter zou gaan met de Marokkaanse jongeren. Naarmate er hier meer geboren en getogen zijn, naar school gaan en beter integreren, zou je verwachten dat de marginalisering en criminaliteit afneemt. Maar dat gebeurde niet. In 1998 kwamen er weer rellen in Amsterdam-West, kennelijk was het probleem niet opgelost.’

Confrontatie

‘Juist de confrontatie van de Marokkaanse met de Nederlandse cultuur geeft problemen bij jongeren die minder stevig in de schoenen staan en minder culturele en intellectuele bagage hebben. Bij anderen leidt die confrontatie ook tot creativiteit, zoals bij schrijvers als Hafid Bouazza en cabaretiers als Najib Amhali. Als de Marokkaanse machocultuur en de Nederlandse feminiene cultuur minder botsen, is er ook minder criminaliteit.’

Problematiek

‘We moeten naar een verdunning van de problemen. Je moet werken aan een verbetering van de scholing en tegelijk aan spreiding en verdunning. Het is niet alleen een cultuurprobleem. Je hebt ook te maken met de voedingsbodem: de marginalisering, te veel zwarte scholen met slechter onderwijs, onvoldoende communicatie tussen mensen. Tegelijk moet je de confrontatie met die jongeren aangaan, want zij zullen hier toch blijven wonen.’

Combinatie van steun en lik-op-stuk

Hans Werdmölder pleit voor een combinatie van het opleggen van steun, hulp en lik-op-stuk. Hij is voor verplichte opvoedingsondersteuning en oudercursussen, gekoppeld aan het recht op kinderbijslag en de inzet van gezinscoaches met een Marokkaanse achtergrond. Verder verwacht hij een heilzaam pedagogisch effect van het tijdelijk terugsturen van problematische jongeren naar Marokko. Het aantal medewerkers met een Marokkaanse achtergrond moet in alle sectoren drastisch omhoog.

Welzijnswerk

Kan het welzijnswerk nog bijdragen aan de oplossing of is dat te soft? ‘In de jaren tachtig stelde politieman Rob Raat het functioneren van het welzijnswerk ter discussie. Jongerenwerkers hadden naar zijn mening te veel begrip voor het criminele gedrag van jongeren. Rob Raat werd later initiatiefnemer van “Beware – Watch Out”, een patrouilleteam van Marokkaanse jongeren, en het project Resocialisatie en Begeleiding in Amsterdam Osdorp. Dat is toch ook welzijnswerk? Hij is een welzijnswerker met een politiepet op en pakt ze meteen goed aan. Omgekeerd vonden jongerenwerkers in Utrecht Kanaleneiland dat de agogische benadering van de politie doorschoot. Die jongerenwerkers zagen in dat alleen een benadering werkt die uitgaat van “dit mag niet, dat wel”.’

Meer weten?
Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.

Op de cursus aanpak High Impact Crimes leert u hoe u woninginbraak, straatroof en overvallen voorkomt in uw gemeente.